Wat is taalkundig ontleden en hoe doe je dat?
Bij taalkundig ontleden bepaal je van elk woord in de zin tot welke woordsoort dat woord hoort.
Taalkundig ontleden wordt ook vaak ‘woordbenoeming’ genoemd. Je benoemt dus wat voor woord bijvoorbeeld hond is, namelijk: een zelfstandig naamwoord.
Van verreweg de meeste woorden ligt de woordsoort vast. Zo is hond altijd een zelfstandig naamwoord, in welke zin het woord ook voorkomt. Voor sommige woorden, met name bijvoeglijke naamwoorden en bijwoorden, kan het wel per zin verschillen tot welke woordsoort ze behoren. Zo is waarom een bijwoord, maar in de zin ‘Ik vroeg hem naar het waarom’ wordt het gebruikt als een zelfstandig naamwoord.
Deze woordsoorten zijn er: werkwoorden, zelfstandige naamwoorden, bijvoeglijke naamwoorden, voornaamwoorden, bijwoorden, lidwoorden, telwoorden, voegwoorden, voorzetsels en tussenwerpsels. Klik op het tabblad ‘Voorbeelden’ hierboven om een voorbeeld te zien van een taalkundige ontleding.
Als je een zin redekundig ontleedt, ga je na welke functie een woord in de zin heeft, zoals het onderwerp of het lijdend voorwerp.
Blij met deze uitleg?
Met een donatie van € 5 steun je Onze Taal. Bedankt!
Als je de zin ‘Mijn moeder heeft gisteren op de markt appels gekocht’ taalkundig ontleedt, levert dat het volgende op:
- mijn = bezittelijk voornaamwoord
- moeder = zelfstandig naamwoord
- heeft = hulpwerkwoord (van tijd), persoonsvorm
- gisteren = bijwoord (van tijd)
- op = voorzetsel
- de = lidwoord
- markt = zelfstandig naamwoord
- appels = zelfstandig naamwoord
- gekocht = zelfstandig werkwoord (voltooid deelwoord)
De zin ‘Die nieuwe buurman lijkt me heel aardig’ bevat de volgende woordsoorten:
- die = aanwijzend voornaamwoord
- nieuwe = bijvoeglijk naamwoord
- buurman = zelfstandig naamwoord
- lijkt = koppelwerkwoord, persoonsvorm
- me = persoonlijk voornaamwoord
- heel = bijwoord (van graad)
- aardig = bijvoeglijk naamwoord
In ons boek Grammatica komen (onder meer) alle woordsoorten kort en bondig aan de orde, met veel voorbeelden. Bestel het in onze webwinkel!
