Is een persoon die of een team dat in een halve finale speelt een halve finalist of een halvefinalist?

Halvefinalist bestaat uit de woordgroep halve finale en het achtervoegsel -ist. In de woordgroep halve finale staat het bijvoeglijk naamwoord halve los voor het zelfstandig naamwoord finale. Als je aan deze woordgroep het achtervoegsel -ist plakt, maak je een afleiding van de hele woordgroep halve finale. Daarom staat er geen spatie in halvefinalist. De spelling halve finalist zou betekenen ‘een finalist die half is’, en dat klopt niet. Op het tabblad 'Voorbeelden' staan meer voorbeelden van samenstellende afleidingen. 

De taalkundige term voor een woord als halvefinalist is ‘samenstellende afleiding’. Halvefinalist volgt in feite dezelfde regels als samenstellingen als halvefinalewedstrijd en langeafstandsloper. Deze samenstellingen bestaan uit een woordgroep (halve finale, lange afstand) en een ander zelfstandig naamwoord. Het geheel vormt één lang woord, een samenstelling. 

Eerste violist

Als het bijvoeglijk naamwoord ook betrekking kan hebben op de héle afleiding die erachter staat, is los schrijven het gebruikelijkst. Op zichzelf is eersteviolist juist: het is een afleiding van eerste viool. Maar eerste violist kan ook: je kunt eerste ook als een eigenschap van violist zien. Zulke gevallen zijn zelfdzaam. Een paar voorbeelden:

• eerste violist
• middelbare scholier
• mobiele telefonie

Deze woordgroepen lijken op combinaties als nutteloze feitenkennis. Je kunt ze aan elkaar schrijven, maar los schrijven ziet er beter uit en is inhoudelijk goed te verdedigen.