Hoe spel je het voltooid deelwoord van upgraden: als geüpgrade of als geüpgraded?

Het werkwoord upgraden betekent ‘opwaarderen, verbeteren’. Je gebruikt het in zinnen als ‘Er is een nieuwe versie op de markt, maar is het wel nodig te upgraden?’ en ‘Je kunt je abonnement nú upgraden.’

Upgradet - upgradede - geüpgraded

De stam van upgraden is upgrade, met een slot-e. Die e hoort erbij, omdat je upgrad verkeerd zou uitspreken. Deze ‘extra’ uitspraak-e komt in alle vervoegingen van upgraden terug.

Upgraden vervoeg je verder eigenlijk net als andere Nederlandse werkwoorden: achter de stam upgrade komt in de tegenwoordige tijd een -t, in de verleden tijd -de en bij het voltooid deelwoord de slot-d die ook in de verleden tijd zit:

• ik upgrade (spreek uit: ‘upgreed’)
• jij/iemand upgradet (stam + t) (spreek uit: ‘upgreed’)
• ik/jij/iemand upgradede (stam + de) (spreek uit: ‘upgreedde’)
• zij hebben geüpgraded (ge + stam + d) (spreek uit: ‘ge-upgreed’) (een trema op de u is nodig om de klinkerbotsing van de e en de u te voorkomen, net als in bijvoorbeeld geüniformeerd)

Dat je in het Engels de verleden tijd upgraded met een d schrijft, heeft geen invloed op de Nederlandse vervoeging.

Op zichzelf zouden jij upgrade en jij hebt geüpgrade ook tot een juiste uitspraak leiden. Maar bij werkwoorden geldt de regel stam + t en stam + de áltijd, ook bij Engelse leenwoorden. Voorbeelden van vergelijkbare voltooide deelwoorden:

• Heb je weleens geparaglided? (spreek uit: ‘gepara-glaid’, stam: paraglide, verleden tijd: paraglidede)
• Het nummer eindigt met een gitaarsolo die langzaam wordt uitgefaded. (spreek uit: ‘uitge-feed’, stam: uitfade, verleden tijd: uitfadede)
• In het park werd gevolleybald en gerollerbladed. (spreek uit: ‘geroller-bleed’, stam: rollerblade, verleden tijd: rollerbladede)

Al dat geüpgrade!

De vorm geüpgrade (zonder t) is wel mogelijk, maar dan als zelfstandig naamwoord: ‘Al dat geüpgrade van die telefoons ...’ Dit zelfstandig naamwoord bestaat uit ge- en de stam van het werkwoord. Vergelijkbaar zijn ‘Al dat gemoderniseer was niet aan haar besteed’ en ‘Al dat geïnstalleer duurt úren.’

Het geüpgradede abonnement

In het geüpgradede abonnement komt er een e achter het voltooid deelwoord, net als in de gewerkte uren en de gemiste lessen. De laatste lettergreep in geüpgradede is voor de uitspraak overbodig en zelfs wat verwarrend: sommige mensen verslikken zich juist in de uitspraak. Dan zeggen ze ‘guh-up-gree-duh-duh’, terwijl de juiste uitspraak ‘guh-up-gree-duh’ is. Ook hier pas je een vast systeem toe: als je een voltooid deelwoord (zoals gewerkt, gemist en geüpgraded) als een bijvoeglijk naamwoord gebruikt en er is een buigings-e nodig, dan komt die e achter dat voltooid deelwoord.

Een upgrade uitgevoerd

Veel mensen vinden upgradet, upgradede en zeker geüpgraded lelijke of onduidelijke woorden. Je kunt ook kiezen voor bijvoorbeeld: voert een upgrade uit, maakte een upgrade, heeft een upgrade uitgevoerd of eventueel opgewaardeerd, verruild voor een nieuwe versie, enz.