Waar komt het woord verstandskies vandaan? Is het waar dat je ‘vérstandskies’ moet zeggen?

De verstandskies wordt in veel talen met ‘verstand’ geassocieerd. Dat geldt bijvoorbeeld ook voor het Engels (wisdom tooth), het Duits (Weisheitszahn), het Frans (dent de sagesse) en de Scandinavische talen (visdomstand/visdomstann).

Maar wat heeft een verstandskies dan met verstand of wijsheid te maken? Het Etymologisch woordenboek van Van Dale (1997) omschrijft het zo: “[de verstandskies wordt] zo genoemd omdat verstandskiezen pas laat opkomen, net als volgens sommigen het verstand” – denk aan de uitdrukking ‘Het verstand komt met de jaren.’

In ouder Nederlands sprak men ook wel van wijsheidskies. In enkele oude drukken van het woordenboek van Van Dale staat hier de volgende definitie bij: “een der achterste kiezen onder en boven aan beide zijden in den mond, welke eerst verschijnt, wanneer het verstand tot rijpheid gekomen is”. 

Verstandskies, wijsheidskies en wijsheidstand zijn vertalingen van het Latijnse dens sapientiae: ‘tand der wijsheid’. Dit verklaart ook waarom de woorden voor verstandskies in veel talen zo op elkaar lijken: veel medische termen zijn leenvertalingen uit het Latijn, dat lange tijd de voornaamste wetenschapstaal was.