‘Je moet een gegeven paard niet in de bek kijken.’ Wat betekent dat en waar komt deze uitdrukking vandaan?

Als tegen iemand wordt gezegd dat hij een gegeven paard niet in de bek moet kijken, betekent dit dat hij niet zo kritisch moet zijn over iets wat hij cadeau heeft gekregen. Bij een cadeau is het al leuk genoeg dát je iets krijgt. Het gaat om het gebaar, niet om de waarde of kwaliteit van het geschenk.

Deze uitdrukking gaat terug op de paardenhandel. Wie vroeger een paard kocht - en misschien gaat het nog wel zo - keek in de bek van het paard om de leeftijd van het dier te controleren. Aan de tanden van een paard kun je namelijk zien hoe oud het is. Zo kun je nagaan of de verkoper je niet beduvelt door te zeggen dat het paard jonger is dan het in werkelijkheid is. Als je een paard cadeau krijgt, is het niet sympathiek tegenover de gever om de tanden te bekijken. Je suggereert ermee dat iemand je een oude knol gegeven zou kunnen hebben.

Dit spreekwoord kwam al in het Latijn voor. Onder anderen de kerkvader Hiëronymus (347-420 n.Chr.) gebruikte het: “Noli equi dentes inspicere donati” (‘Kijk een gegeven paard niet in de bek’). Veel Europese talen hebben de uitdrukking daarna overgenomen.