Betekent niets is minder waar ‘helemaal niet waar’ of juist ‘klopt, helemaal waar’?

‘Niets is minder waar’ kun je omschrijven als: ‘niets is onwaarder’, ‘ik kan niets bedenken wat nóg minder waar is’, dus: ‘dit is volgens mij helemaal niet waar’. Een paar voorbeelden:

• De minister zegt dat de veranderingen in de zorg verbeteringen zijn. Niets is minder waar! (Het wordt alleen maar slechter.)
• We denken allemaal dat we rationele wezens zijn. Niets is minder waar! (Bijna al onze keuzes maken we grotendeels onbewust.)

Helemaal mee eens?

Er is iets vreemds aan de hand met ‘Niets is minder waar’: het wordt ook gebruikt als een bevestiging. Dan heeft het de betekenis ‘je hebt helemaal gelijk’, ‘helemaal mee eens’, ‘zo is het’. Bijvoorbeeld:

• Iedereen moet zich af en toe ontspannen, anders gaat het mis. - Niets is minder waar! (Inderdaad, wie zich niet af en toe ontspant, kan ziek worden.)
• Versgebakken brood ruikt heerlijk. - Niets is minder waar. (Ja, dat ruikt inderdaad heel lekker.)

‘Niets is minder waar’ is in deze laatste twee zinnen niet goed gebruikt. Dat het hier waarschijnlijk wel zal worden opgevat zoals het bedoeld is (‘Precies!’, ‘Zo is het!’), komt doordat de eerste zin een min of meer algemeen aanvaarde waarheid is. In de volgende zin is dat anders. Dat levert meteen interpretatieproblemen op:

• Reizen met het openbaar vervoer is veel relaxter dan autorijden. - Niets is minder waar!

Als bedoeld is ‘Niet waar! (Laat mij maar lekker rustig in mijn auto zitten met een mooi muziekje aan)’, is ‘Niets is minder waar’ hier de juiste reactie. Als bedoeld is ‘Helemaal waar! (In de auto moet je voortdurend opletten en in de trein zit je rustig)’ is het fout gebruikt. Je kunt het dan het best vervangen door bijvoorbeeld ‘Helemaal mee eens!’

Vermijd ‘niets is minder waar’

Kortom: als er verwarring kan ontstaan over de betekenis van ‘Niets is minder waar’, gebruik deze uitdrukking dan niet. Duidelijker zijn bijvoorbeeld ‘Nee, juist niet’, ‘Ik denk daar heel anders over’ en ‘Daar ben ik het niet mee eens.’ Gebruik ‘Niets is minder waar’ sowieso niet als bevestiging, maar kies voor bijvoorbeeld ‘Precies’, ‘Helemaal mee eens’ of ‘Zo is het!’