Wat is naamwoordstijl?

Het gaat dan vooral om zelfstandige naamwoorden die rechtstreeks van werkwoorden zijn afgeleid, zoals:

• betoog, gebruik, herstel, ontwerp (de stam van het werkwoord)
• verbetering, rapportage, sollicitatie (met een achtervoegsel zoals -ing of -atie)
• het aanvragen, het beslissen, het rapporteren, het insturen (het hele werkwoord met het ervoor)

Naamwoordstijl maakt een tekst afstandelijker, abstracter en onpersoonlijker. Veel lezers vinden zo’n tekst moeilijker te begrijpen.

We spreken alleen van ‘naamwoordstijl’ als een tekst opvallend veel naamwoorden bevat die van werkwoorden zijn afgeleid. Eén zo’n naamwoord is natuurlijk geen probleem: naamwoorden horen gewoon bij de taal, ook naamwoorden die van werkwoorden zijn afgeleid. En naamwoorden hebben ook voordelen, waardoor ze soms zelfs een goede keuze zijn (zie verder naar beneden op deze pagina).

Nadelen van de naamwoordstijl

1. Teksten met naamwoordstijl maken je tekst abstract en afstandelijk. Dat komt doordat buiten beeld blijft wie of wat iets doet of is.

• Het streven naar een verbetering van de klantenservice blijft een speerpunt.

2. Naamwoordstijl leidt tot veel ‘kleurloze werkwoorden’ in je tekst en tot schrijftaalwoorden zoals bestaan uit, betrekking hebben op, leiden tot, plaatsvinden, verband houden met en zorgen voor.

• De aanpak die moet leiden tot een verbetering van de klantenservice en moet zorgen voor het verminderen van het beroep dat burgers doen op hulplijnen.

3. Door naamwoordstijl krijg je een opeenhoping van voorzetsels. Je lezer kan zich bij zo’n keten van voorzetsels en naamwoorden moeilijk een concreet beeld vormen. De tekst gaat niet leven.

• Gisteren vond de ondertekening van het voornemen tot samenwerking plaats door de directeuren van de deelnemende bedrijven.

Hoe herschrijf je naamwoordstijl?

Laat werkwoorden werken. Je tekst wordt levendiger, persoonlijker en concreter als je enkele naamwoorden vervangt door een vervoegd werkwoord en erbij zet wie er iets doet, wil, gaat doen, etc.

Enkele tips

1. Ga op zoek naar hele werkwoorden met het of een ervoor in de tekst, zoals het streven, het besturen, een omzien naar.
Vraag je af: wie doet hier wat? Herschrijf de zin met die handelende persoon erin.

• Abstract: Het streven naar een verbetering van de klantenservice blijft een speerpunt.
• Concreet: De gemeente wil de klantenservice blijven verbeteren.

Soms is een constructie met te een goed alternatief:

• Abstract: Het bereiken van een groot publiek is belangrijk.
• Concreet: Het is belangrijk een groot publiek te bereiken.

2. Ga op zoek naar naamwoorden die eindigen op -ing of -atie, die van werkwoorden zijn afgeleid, zoals ondertekening en explicitatie.
Vraag je af: wat gebeurt hier? Wie of wat doet iets? Herschrijf de zin met die handelende persoon of instantie erin.

• Abstract: De stijging van het aantal infecties met meningokokken is reden tot zorg.
• Concreet: Er zijn steeds meer infecties met meningokokken en dat is zorgelijk.

3. Kijk naar zinnen met een reeks voorzetsels. Daar staan ongetwijfeld veel naamwoorden. Maak van een of meer daarvan een werkwoord met een handelende persoon als onderwerp.

• Afstandelijk: Gisteren vond de ondertekening van het voornemen tot samenwerking plaats door de directeuren van deze bedrijven
• Levendig: Gisteren hebben de directeuren van deze bedrijven een samenwerkingsplan ondertekend.

4. Ga op zoek naar zinnen met een door-bepaling, zoals door de gemeente of door de docent. Geef die persoon of instantie een actieve rol in de zin.

• Afstandelijk: Na het verhogen van het loon door de werkgever wordt er harder gewerkt door de medewerkers.
• Levendig: Sinds de werkgever het loon heeft verhoogd, werken de medewerkers harder.

Meer voorbeelden

Hieronder staan nog meer voorbeelden van naamwoordconstructies. Daarachter staat een formulering die iets levendiger overkomt.

• buiten behandeling laten → niet behandelen
• ondertekening laten plaatsvinden → ondertekenen
• van oordeel zijn → oordelen, vinden
• tot een verhinderen van de aanbrenging van de hekken komen → verhinderen dat de hekken worden aangebracht, verhinderen dat iemand hekken neerzet, verhinderen dat er hekken komen

Voordelen van naamwoordstijl

Naamwoordstijl is nuttig als de nadruk niet ligt of hoeft te liggen op de handelende persoon.

1. Soms is niet bekend of niet relevant wie iets doet, maar alleen dát het gebeurt.

• Het herbestraten van de straat geeft helaas altijd wat overlast.
• Het met spoed behandelen van deze patiënten gaat ten koste van andere patiënten.

2. Soms staat een gebeurtenis of handeling zelf centraal, of een proces of concept.

• Na restauratie van het landgoed zijn bezoekers weer welkom.
• Afgifte van hormonen leidt tot stemmingswisselingen.
• Voor het uitvoeren van zo’n klus is ervaring nodig.

3. In tussenkopjes en titels vestigen naamwoorden kort en bondig de aandacht op een gebeurtenis of (algemeen) verschijnsel.

• Opname van zuurstof
• Terugsturen vluchtelingen omstreden
• Afname aantal woninginbraken

4. Er zijn gevallen waarin het te persoonlijk en confronterend is als je expliciet zegt wie iets doet of moet doen. De naamwoordstijl is afstandelijker en verzacht daardoor de boodschap.

• Welke regels gelden er voor begraven en cremeren?
• Het opzettelijk onjuist invullen van dit formulier kan tot een boete leiden.