Wat is klinkerbotsing?

Klinkerbotsing betekent dat er twee klinkers naast elkaar staan die als één klank gelezen kunnen worden, terwijl dat niet de bedoeling is. Ze horen namelijk bij verschillende lettergrepen.

Een voorbeeld van een woord met klinkerbotsing is na-apen. Als je dit werkwoord zonder streepje opschrijft (naapen), lijken de twee a’s samen één klank te zijn. Met een streepje maak je duidelijk dat de twee a’s bij twee verschillende lettergrepen horen en dat na-apen bedoeld is.

Klinkerbotsing kan op twee manieren worden verholpen: bij samenstellingen gebeurt dat met een streepje, bij afleidingen met een trema.

Verplicht streepje: klinkerbotsing in samenstellingen

De volgende lettercombinaties worden gescheiden door een streepje als ze niet bij dezelfde lettergreep horen:

aa - astma-aanval, data-analyse, gala-avond, guerrilla-aanval, media-aandacht
ae- aha-erlebnis, media-evenement, na-ebben, soja-extract
ai - alinea-indeling, camera-instelling, cosmetica-industrie, massa-immigratie
aij - malaga-ijs, na-ijlen
au - diploma-uitreiking, gala-uitvoering, intra-uterien, opera-uitvoering
ee - café-eigenaar, competitie-element, drie-eenheid, functie-eisen, keuze-element, mee-eter, toe-eigenen, twee-eiig
ei - diepte-investering, functie-inhoud, hogere-inkomensgroepen, rente-inkomsten
eij - consumptie-ijs, missie-ijver, vanille-ijs
eu - camouflage-uitrusting, drie-urig, facsimile-uitgave, live-uitzending, opname-unit, televisie-uitzending
ie - graai-economie, groei-explosie, mini-enquête, roei-equipe
ii - nazi-ideologie, ski-instructeur, groei-impuls (ii is geen tweeklank, maar het streepje is toch verplicht)
iij - plooi-ijzer, tosti-ijzer (iij is geen tweeklank, maar het streepje is toch verplicht)
ij - groei-jaar, mini-jurk, nazi-jager (als de i en de j bij verschillende lettergrepen horen, is er weliswaar geen klinkerbotsing - de j is geen klinker - maar het streepje is toch verplicht)
oe - auto-export, domino-effect, placebo-effect, zo-even
oi - auto-inbraak, bio-industrie, bruto-inkomen, foto-impressie (uitzondering: zoiets)
oij - choco-ijsje, mango-ijs
oo - auto-onderdelen, bruto-opbrengst, foto-onderschrift, imago-onderzoek
ou - macho-uiterlijk, netto-uitkering, radio-uitzending
ui - cadeau-idee, kou-inval, milieu-inspectie, niveau-indeling
uij - niveau-ijking
uu - bureau-uren, continu-uitstoot, milieu-uitgaven

Geen klinkerbotsing

Bij de combinaties met een ij hieronder is er geen sprake van klinkerbotsing. In de praktijk wordt vaak wel een streepje ingevoegd, omdat dat het woord duidelijker maakt.

ija - rijangst, rij-angst, zijaltaar, zij-altaar
ije - rijexamen, rij-examen, bijeffect, bij-effect
iji - rijinstructeur, rij-instructeur, zijingang, zij-ingang
ijij - glijijzer, glij-ijzer, voorbijijsberen, voorbij-ijsberen
ijo - batterijoplader, batterij-oplader, rijontzegging, rij-ontzegging
iju - zijuitgang, zij-uitgang

Er is geen sprake van klinkerbotsing bij de combinaties ao, ea, eo, ia, io, iu, oa, ua, ue en uo, en ook niet bij combinaties met een y: massaontslag, politieauto, correctieopdracht, portiafdracht, gummioverschoen, skiuitrusting, autoalarm, parapluantenne, milieueffect, menuoverzicht, babyartikel, hockeyelftal, privacyinstelling, hobbyorganisatie, juryuitspraak, babyyoghurt. Maar wie hier voor de leesbaarheid liever een streepje zet, mag dat gerust doen: politie-auto, privacy-instelling, ski-uitrusting.