Wat is klinkerbotsing?
Klinkerbotsing betekent dat er twee klinkers naast elkaar staan die je als één klank kunt lezen, terwijl dat niet de bedoeling is. Ze horen namelijk bij verschillende lettergrepen.
Een voorbeeld van een woord met klinkerbotsing is na-apen. Als je dit werkwoord zonder streepje opschrijft (naapen), lijken de twee a’s samen één lange aa-klank te zijn. Met een streepje maak je duidelijk dat de twee a’s bij twee verschillende lettergrepen horen en dat na-apen bedoeld is.
Klinkerbotsing kun je op twee manieren verhelpen: bij samenstellingen (zoals na-apen) gebeurt dat met een streepje. Daarover gaat deze pagina. Bij afleidingen (zoals smeuïg) gebruik je een trema, zie daarvoor deze pagina.
Klinkerbotsing in samenstellingen: verplicht streepje
De volgende lettercombinaties moet je van elkaar scheiden door een streepje als ze niet bij dezelfde lettergreep horen:
- aa - astma-aanval, data-analyse, gala-avond, guerrilla-aanval, media-aandacht
- ae- aha-erlebnis, media-evenement, na-ebben, soja-extract
- ai - alinea-indeling, camera-instelling, cosmetica-industrie, massa-immigratie
- aij - malaga-ijs, na-ijlen, gamma-ijzer
- au - diploma-uitreiking, gala-uitvoering, intra-uterien, opera-uitvoering
- ee - café-eigenaar, competitie-element, drie-eenheid, functie-eisen, keuze-element, mee-eter, toe-eigenen, twee-eiig
- ei - diepte-investering, functie-inhoud, hogere-inkomensgroepen, rente-inkomsten
- eij - consumptie-ijs, missie-ijver, vanille-ijs
- eu - camouflage-uitrusting, drie-urig, facsimile-uitgave, live-uitzending, opname-unit, televisie-uitzending
- ie - graai-economie, groei-explosie, mini-enquête, roei-equipe
- ii - nazi-ideologie, ski-instructeur, groei-impuls (ii is geen tweeklank, maar het streepje is toch verplicht)
- iij - plooi-ijzer, tosti-ijzer (iij is geen tweeklank, maar het streepje is toch verplicht)
- ij - groei-jaar, mini-jurk, nazi-jager (als de i en de j bij verschillende lettergrepen horen, is er weliswaar geen klinkerbotsing - de j is geen klinker - maar het streepje is toch verplicht)
- oe - auto-export, domino-effect, placebo-effect, zo-even
- oi - auto-inbraak, bio-industrie, bruto-inkomen, foto-impressie (uitzondering: zoiets)
- oij - choco-ijsje, mango-ijs
- oo - auto-onderdelen, bruto-opbrengst, foto-onderschrift, imago-onderzoek
- ou - macho-uiterlijk, netto-uitkering, radio-uitzending
- ui - cadeau-idee, kou-inval, milieu-inspectie, niveau-indeling
- uij - niveau-ijking, milieu-ijveraar, art-nouveau-ijzerwerk
- uu - bureau-uren, continu-uitstoot, milieu-uitgaven
Geen klinkerbotsing
Bij de combinaties met een ij hieronder is er geen sprake van klinkerbotsing. Je kunt gerust een streepje voor de duidelijkheid invoegen, maar dat is niet verplicht.
- ija - rijangst, rij-angst, zijaltaar, zij-altaar
- ije - rijexamen, rij-examen, bijeffect, bij-effect
- iji - rijinstructeur, rij-instructeur, zijingang, zij-ingang
- ijij - glijijzer, glij-ijzer, voorbijijsberen, voorbij-ijsberen
- ijo - batterijoplader, batterij-oplader, rijontzegging, rij-ontzegging
- iju - zijuitgang, zij-uitgang
Er is ook geen sprake van klinkerbotsing bij de combinaties ao, ea, eo, ia, io, iu, oa, ua, ue en uo, en ook niet bij combinaties met een y: massaontslag, politieauto, correctieopdracht, portiafdracht, gummioverschoen, skiuitrusting, autoalarm, parapluantenne, milieueffect, menuoverzicht, babyartikel, hockeyelftal, privacyinstelling, hobbyorganisatie, juryuitspraak, babyyoghurt. Maar ook hier geldt: als je voor de leesbaarheid liever een streepje zet, mag dat gerust. Politie-auto, privacy-instelling, ski-uitrusting, enz. zijn ook goed.
Blij met deze uitleg?
Met een donatie van € 5 steun je Onze Taal. Bedankt!
Vind je dit lastig? Dan is onze basistraining ‘Los of vast’ iets voor jou. In deze online training krijg je niet alleen meer uitleg over klinkerbotsing, maar ook over allerlei andere soorten woorden. Hoe weet je of je ze los, vast of met een streepje schrijft? Met behulp van filmpjes, voorbeelden en oefeningen heb je binnen drie kwartier alle basisregels onder de knie.
