Wat is goed: paella (zonder trema) of paëlla (met trema)?

Paella is een leenwoord uit het Spaans (eigenlijk is het een Catalaans woord). Het is een gerecht met rijst, vis, vlees en groenten. In het Spaans staat er geen trema op de e in paella. Volgens de officiële spelling mag je het in het Nederlands ook niet toevoegen. Toch gebeurt dat vaak wel.

Dat komt doordat in bijvoorbeeld Israël en kafkaësk een trema op de e officieel wél juist is. Het trema is hier een aanwijzing voor de lezer dat bij de e een nieuwe lettergreep begint. Als klinkers die achter elkaar staan één klank kúnnen zijn (zoals de ae, bijvoorbeeld in aerodynamisch), maar in dat specifieke woord juist bij verschillende lettergrepen horen, is normaal geproken een trema goed. Paella is een van de uitzonderingen: bij de e begint een nieuwe lettergreep, maar je mag toch geen trema op die e zetten.

In veel woorden van vreemde origine die in de oorspronkelijke taal geen trema hebben, is het trema trouwens wél goed. Bijvoorbeeld: ruïne (het Franse ruine heeft geen trema) en vacuüm (het Latijnse vacuum heeft geen trema).

Uitzonderingen

De volgende woorden krijgen geen trema, alhoewel je dat wel zou verwachten:

• Latijnse woorden die eindigen op -eum, -eus of -ei: museum, baccalaureus, extranei (het meervoud van extraneus).
• Franse woorden die eindigen op -ien, -ienne of -ier: elektricien, lesbienne, cabaretier.
• Woorden die volgens de officiële spelling “zuiver uitheems” of “volledig uitheems” zijn: paella, clientèle, dies (‘dag’, ‘stichtingsdag van universiteiten’), Inuit, maestoso (‘met waardigheid’), bel paese (een zachte Italiaanse kaassoort). Welke woorden nog meer als ‘zuiver/volledig uitheems’ worden beschouwd, moet je opzoeken in de officiële woordenlijst (klik op het tabblad ‘Voorbeelden’ voor een lijst twijfelgevallen).

Paella is al decennialang tamelijk gebruikelijk in het Nederlands en lijkt dus niet erg uitheems meer. Het is daarom goed te verdedigen – en tamelijk gebruikelijk – om paëlla te schrijven. In siësta is het trema bovendien juist weer verplicht.