Waar komen de streepjes in twee(-)onder(-)een(-)kap(-)woning?
Goed zijn twee-onder-een-kapwoning (met drie streepjes) en twee-onder-een-kap-woning (met een extra streepje voor de duidelijkheid).
Twee onder een kap is van oorsprong een woordgroep van vier losse woorden. Bijvoorbeeld: ‘Wil je twee onder een kap wonen?’ Als je met deze woordgroep een samenstelling vormt (door er woning aan toe te voegen), komen er tussen de delen van de woordgroep twee onder een kap streepjes te staan. Het laatste deel van de samenstelling, woning, schrijf je in principe vast aan het laatste deel van de woordgroep: twee-onder-een-kapwoning. Het is ook prima om een extra streepje toe te voegen voor de duidelijkheid: twee-onder-een-kap-woning.
In de woordgroepen die deel uitmaken van dit soort samenstellingen, zit altijd een voorzetsel (aan, in, op, enz.) en/of een voegwoord (en, of) en/of een lidwoord (de, het, een). Bijvoorbeeld: huis-aan-huisblad, glas-in-loodraam, lik-op-stukbeleid, knip-en-plakwerk, alles-of-nietsmentaliteit. Meer van zulke gevallen zijn te vinden op het tabblad ‘Voorbeelden’.
Ook combinaties met Engelse delen vallen onder deze regel. Als je bijvoorbeeld een samenstelling maakt met face to face of best of seven, komen daar streepjes in: face-to-facecontact, best-of-sevenserie.
Een-op-een, koek-en-zopie
Soms krijgt een woordgroep ook buiten een samenstelling streepjes. Dan noem je ze samenkoppelingen. Bijvoorbeeld: koek-en-zopie, een-op-een en schout-bij-nacht. Die streepjes blijven staan als je er een samenstelling mee vormt, zoals een-op-eengesprek, koek-en-zopiekraam en schout-bij-nachtsvlag.
Een twee-onder-een-kapwoning is zo’n vast begrip geworden dat de verkorte vorm twee-onder-een-kap ook een samenkoppeling is geworden: ‘We wonen in een twee-onder-een-kap in een rustige straat.’
Voor-de-gek-houderij
In bijvoorbeeld voor-de-gek-houderij en de-kat-op-het-spek-binderij zijn alle streepjes verplicht. Het laatste deel van deze woorden kun je namelijk niet als het kernwoord van het geheel beschouwen. (In de samenstelling twee-onder-een-kapwoning is woning wél duidelijk het kernwoord.) Voor-de-gek-houderij en de-kat-op-het-spek-binderij zijn afgeleid van de woordgroepen voor de gek houden en de kat op het spek binden. Deze woorden worden ook wel samenkoppelingen genoemd. Ook doe-het-zelver en jeu-de-bouler (‘iemand die jeu de boules speelt’) zijn samenkoppelingen.
Blij met deze uitleg?
Met een donatie van € 5 steun je Onze Taal. Bedankt!
Hieronder staan meer voorbeelden van samenstellingen met een woordgroep. De variant met een verduidelijkend extra streepje staat er telkens achter.
- aan-en-uitrelatie, aan-en-uit-relatie
- advocaat-van-de-duivelrol, advocaat-van-de-duivel-rol
- alleen-op-de-wereldgevoel, alleen-op-de-wereld-gevoel
- alles-of-nietspoging, alles-of-niets-poging
- baas-boven-baasprincipe, baas-boven-baasprincipe
- baas-in-eigen-buikdemonstratie, baas-in-eigen-buik-demonstratie
- bak-en-braadboter, bak-en-braad-boter
- benen-op-tafeloverleg, benen-op-tafel-overleg
- best-of-sevenserie, best-of-seven-serie
- boter-bij-de-visbeleid, boter-bij-de-vis-beleid
- dag-en-nachtritme, dag-en-nacht-ritme
- dag-na-dagbeschrijving, dag-na-dag-beschrijving
- dertien-in-een-dozijnfilm, dertien-in-een-dozijn-film
- dertien-in-een-dozijnhuis, dertien-in-een-dozijn-huis
- doos-in-doosconstructie, doos-in-doos-constructie
- een-op-eengesprek, een-op-een-gesprek
- een-op-eenrelatie, een-op-een-relatie
- face-to-facecontact, face-to-face-contact
- face-to-faceonderwijs, face-to-face-onderwijs
- geld-terug-bij-vertragingactie, geld-terug-bij-vertraging-actie
- glas-in-loodraam, glas-in-lood-raam
- half-om-halfgehakt, half-om-half-gehakt
- hang-en-sluitwerk, hang-en-sluit-werk
- hard-tegen-harddiscussie, hard-tegen-hard-discussie
- heet-van-de-naaldverslag, heet-van-de-naald-verslag
- huis-aan-huisblad, huis-aan-huis-blad
- huis-aan-huisverspreiding, huis-aan-huis-verspreiding
- huis-in-huisconstructie, huis-in-huis-constructie
- huis-tuin-en-keukengesprek, huis-tuin-en-keuken-gesprek
- huis-tuin-en-keukenmiddeltje, huis-tuin-en-keuken-middeltje
- huis-tuin-en-keukenverdriet, huis-tuin-en-keuken-verdriet
- kant-en-klaardeeg, kant-en-klaar-deeg
- kat-en-muisspel, kat-en-muis-spel
- kip-of-eikwestie, kip-of-ei-kwestie (ook wel: kip-eikwestie, kip-ei-kwestie)
- kip-of-eivraag, kip-of-ei-vraag (ook wel: kip-eivraag, kip-ei-vraag)
- kop-of-muntbeslissing, kop-of-munt-beslissing
- kort-door-de-bochtantwoord, kort-door-de-bocht-antwoord
- kort-door-de-bochtbenadering, kort-door-de-bocht-benadering
- kort-door-de-bochtdenkwerk, kort-door-de-bocht-denkwerk
- lief-en-leedpot, lief-en-leed-pot
- lijf-aan-lijfgevecht, lijf-aan-lijf-gevecht
- lik-op-stukbeleid, lik-op-stuk-beleid
- made-in-Chinalabel, made-in-China-label
- made-in-Europekeurmerk, made-in-Europe-keurmerk
- made-in-Hollandlogo, made-in-Holland-logo
- mama-en-papalening, mama-en-papa-lening
- mama-en-papawinkel, mama-en-papa-winkel
- mannen-onder-elkaarhumor, mannen-onder-elkaar-humor
- man-tegen-mangevecht, man-tegen-man-gevecht
- middle-of-the-roadmuziek, middle-of-the-road-muziek
- mond-op-mondbeademing, mond-op-mond-beademing
- mond-tot-mondreclame, mond-tot-mond-reclame
- negen-tot-vijfmentaliteit, negen-tot-vijf-mentaliteit
- nek-aan-nekrace, nek-aan-nek-race
- normen-en-waardendiscussie, normen-en-waarden-discussie
- opa-en-omaregeling, opa-en-oma-regeling
- opa-en-omasubsidie, opa-en-oma-subsidie
- out-of-the-boxdenker, out-of-the-box-denker
- over-mijn-lijkmentaliteit, over-mijn-lijk-mentaliteit
- papa-en-mamahuis, papa-en-mama-huis
- rijst-met-krentenhond, rijst-met-krenten-hond
- rond-de-tafelcoaching, rond-de-tafel-coaching
- rond-de-tafelgesprek, rond-de-tafel-gesprek
- rond-de-klokopvang, rond-de-klok-opvang
- rond-de-wereldticket, rond-de-wereld-ticket
- stap-voor-stapplan, stap-voor-stap-plan
- state-of-the-arttechnieken, state-of-the-art-technieken
- stoppen-met-rokenplan, stoppen-met-roken-plan
- stoppen-met-rokenprogramma, stoppen-met-roken-programma
- trap-op-trap-afsystematiek, trap-op-trap-af-systematiek
- tussen-de-orenziekte, tussen-de-oren-ziekte
- twee-onder-een-kapwoningwijk, twee-onder-een-kap-woningwijk, twee-onder-een-kap-woning-wijk
- van-negen-tot-vijftype, van-negen-tot-vijf-type
- ver-van-mijn-bedshow, ver-van-mijn-bed-show
- voet-bij-stukbeleid, voet-bij-stuk-beleid
- vraag-en-antwoordspel, vraag-en-antwoord-spel
- vrouwen-onder-elkaarhumor, vrouwen-onder-elkaar-humor
- zij-aan-zijmaatschappij, zij-aan-zij-maatschappij
Blij met deze uitleg?
Met een donatie van € 5 steun je Onze Taal. Bedankt!
Vind je dit lastig? Dan is onze online training ‘Los of vast’ (voor gevorderden) iets voor jou. In deze training krijg je niet alleen meer uitleg over samenstellingen met woordgroepen, maar ook over allerlei andere woorden. Hoe weet je of je ze los, vast of met een streepje schrijft? Met behulp van filmpjes, voorbeelden en oefeningen heb je binnen een uur de spellingregels daarvoor onder de knie.
