Noch is een voegwoord, dat ‘en .... ook niet’, ‘en evenmin’ betekent. Het verbindt de delen van een opsomming aan elkaar, bijvoorbeeld ‘Anne’ en ‘Myra’, én voegt er een ontkenning aan toe. ‘Anne noch Myra had het gezien’ betekent dat Anne het niet had gezien en Myra ook niet. Noch kan ook herhaald worden: ‘Noch Anne, noch Myra had het gezien’. Er kunnen zelfs eindeloos veel nochs toegevoegd worden. Noch ... noch is een zogenoemde reeksvormer, net als en ... en, of ... of en zowel ... als.

Voordelen en nadelen van het herhalen van noch

Het nadeel van het gebruik van het voegwoord noch is dat de lezer soms even op het verkeerde been wordt gezet. Bijvoorbeeld: ‘Meike lust appels, peren, sinaasappels, druiven noch kiwi’s.’ Doordat noch pas laat in de zin opduikt, ziet de lezer pas laat dat de zin gaat over dingen die Meike níét lust. Herhalen van noch is dan duidelijker: ‘Meike lust noch appels, noch peren, noch sinaasappels, noch druiven, noch kiwi’s.’ Die herhaling van noch legt veel nadruk op wat Meike allemaal niet lust. Als dat niet nodig is, is ‘Meike lust geen appels, peren, sinaasappels, druiven of kiwi’s’ beter.

Aan het voegwoord noch kan een andere ontkenning voorafgaan. Dat kan alleen als er een pauze valt voor noch (bijvoorbeeld door een komma te plaatsen) of als er genoeg woorden tussen staan.

  • Ik lust geen kiwi’s noch bramen. (geen goede zin)
  • Ik lust geen kiwi’s, noch bramen. (mogelijke zin)
  • Het is niet origineel noch grappig. (geen goede zin)
  • Het is niet origineel, noch grappig. (mogelijke zin)
  • Ik lust geen kiwi’s moet je weten, noch bramen. (mogelijke zin)
  • Het verhaal is niet origineel – het is zelfs heel bekend – noch grappig. (mogelijke zin)
  • Ik hou niet van kiwi’s, noch van bramen en bessen. (goede zin)
  • Ik hou in het algemeen niet zo van fruit, noch van rauwe groenten. (goede zin)

Noch komt ook voor in de vaste uitdrukkingen kind noch kraai hebben, geld noch goed hebben, heg noch steg weten, boe noch bah zeggen, dat raakt kant noch wal, vlees noch vis zijn, van toeten noch blazen weten, kop noch staart hebben, daar zit kraak noch smaak aan, paal noch perk kennen, rust noch duur hebben (of kennen) en ik heb er part noch deel aan.

Noch is iets anders dan nog

Let op: soms wordt noch verward met nog. Nog is echter geen ontkennend woord. Het komt voor in zinnen als:

  • Dat weet ik nog wel. (‘ik ben het niet vergeten’)
  • Het gaat nog niet zo goed. (‘op dit moment’)
  • Wacht nog even! (‘heel even’)
  • Wil je nog koffie? (‘meer’)
  • Nog een paar weken en dan ben je vrij. (‘over een paar weken’)

Blij met deze uitleg?

Met een donatie van € 2 steun je Onze Taal. Bedankt!