Wat is juist: Leidens Ontzet of Leids Ontzet?

Op 3 oktober wordt in Leiden de bevrijding van de stad van de Spanjaarden in 1574 gevierd. De 3 October Vereeniging, die de feestelijkheden coördineert, spreekt daarbij van Leidens Ontzet. Daarin is Leidens de bezitsvorm van de naam Leiden. Je krijgt dan zinnen als: ‘In 2011 was het tijdens Leidens Ontzet erg warm.’

Veel mensen noemen het feest Leids Ontzet, met Leids als het bijvoeglijk naamwoord dat bij Leiden hoort. Hier kan ook het lidwoord het bij staan: ‘In 2011 was het tijdens het Leids Ontzet erg warm.’ Hoewel de betekenis ‘het ontzet dat Leids is’ iets minder logisch lijkt, is er verder weinig aan te merken op de vorm Leids Ontzet.

Leidsch Ontzet is verouderd: in 1947, toen spellingen als mensch en zoo werden vereenvoudigd tot mens en zo, veranderde Leidsch officieel in Leids. Leidsch Ontzet heeft misschien iets chics en historisch, maar is net zomin hedendaags Nederlands als Gooische matras en Rotterdamsche haven. Overigens bevat de naam 3 October Vereeniging nog wel twee verouderde schrijfwijzen.. 

Historisch

Dat ontzet in Leidens/Leids Ontzet een hoofdletter krijgt, komt doordat het geheel de naam van een feestdag is. Bovendien is het een historische gebeurtenis. 

Er zijn nog twee andere bekende ‘ontzetten’ uit de zestiende eeuw: Alkmaars Ontzet en Groning(en)s Ontzet. Gronings Ontzet is iets gebruikelijker; Groningens Ontzet lijkt, net als Leidens Ontzet, een wat ‘officiëlere’ vorm te zijn. Ontzet is hier een verouderd woord voor ‘bevrijding’.