Wat is klinkerbotsing?
Klinkerbotsing betekent dat er twee klinkers naast elkaar staan die je als één klank kunt lezen, terwijl dat niet de bedoeling is. Ze horen namelijk bij verschillende lettergrepen.
Een voorbeeld van een woord met klinkerbotsing is na-apen. Als je dit werkwoord zonder streepje opschrijft (naapen), lijken de twee a’s samen één klank te zijn. Met een streepje maak je duidelijk dat de twee a’s bij twee verschillende lettergrepen horen en dat na-apen bedoeld is.
Klinkerbotsing kun je op twee manieren verhelpen: bij samenstellingen gebeurt dat met een streepje, bij afleidingen met een trema.
Verplicht streepje: klinkerbotsing in samenstellingen
De volgende lettercombinaties moet je van elkaar scheiden door een streepje als ze niet bij dezelfde lettergreep horen:
- aa - astma-aanval, data-analyse, gala-avond, guerrilla-aanval, media-aandacht
- ae- aha-erlebnis, media-evenement, na-ebben, soja-extract
- ai - alinea-indeling, camera-instelling, cosmetica-industrie, massa-immigratie
- aij - malaga-ijs, na-ijlen, gamma-ijzer
- au - diploma-uitreiking, gala-uitvoering, intra-uterien, opera-uitvoering
- ee - café-eigenaar, competitie-element, drie-eenheid, functie-eisen, keuze-element, mee-eter, toe-eigenen, twee-eiig
- ei - diepte-investering, functie-inhoud, hogere-inkomensgroepen, rente-inkomsten
- eij - consumptie-ijs, missie-ijver, vanille-ijs
- eu - camouflage-uitrusting, drie-urig, facsimile-uitgave, live-uitzending, opname-unit, televisie-uitzending
- ie - graai-economie, groei-explosie, mini-enquête, roei-equipe
- ii - nazi-ideologie, ski-instructeur, groei-impuls (ii is geen tweeklank, maar het streepje is toch verplicht)
- iij - plooi-ijzer, tosti-ijzer (iij is geen tweeklank, maar het streepje is toch verplicht)
- ij - groei-jaar, mini-jurk, nazi-jager (als de i en de j bij verschillende lettergrepen horen, is er weliswaar geen klinkerbotsing - de j is geen klinker - maar het streepje is toch verplicht)
- oe - auto-export, domino-effect, placebo-effect, zo-even
- oi - auto-inbraak, bio-industrie, bruto-inkomen, foto-impressie (uitzondering: zoiets)
- oij - choco-ijsje, mango-ijs
- oo - auto-onderdelen, bruto-opbrengst, foto-onderschrift, imago-onderzoek
- ou - macho-uiterlijk, netto-uitkering, radio-uitzending
- ui - cadeau-idee, kou-inval, milieu-inspectie, niveau-indeling
- uij - niveau-ijking, milieu-ijveraar, art-nouveau-ijzerwerk
- uu - bureau-uren, continu-uitstoot, milieu-uitgaven
Blij met deze uitleg?
Met een donatie van € 5 steun je Onze Taal. Bedankt!
Geen klinkerbotsing
Bij de combinaties met een ij hieronder is er geen sprake van klinkerbotsing. In de praktijk wordt vaak wel een streepje ingevoegd, omdat dat het woord duidelijker maakt.
- ija - rijangst, rij-angst, zijaltaar, zij-altaar
- ije - rijexamen, rij-examen, bijeffect, bij-effect
- iji - rijinstructeur, rij-instructeur, zijingang, zij-ingang
- ijij - glijijzer, glij-ijzer, voorbijijsberen, voorbij-ijsberen
- ijo - batterijoplader, batterij-oplader, rijontzegging, rij-ontzegging
- iju - zijuitgang, zij-uitgang
Er is geen sprake van klinkerbotsing bij de combinaties ao, ea, eo, ia, io, iu, oa, ua, ue en uo, en ook niet bij combinaties met een y: massaontslag, politieauto, correctieopdracht, portiafdracht, gummioverschoen, skiuitrusting, autoalarm, parapluantenne, milieueffect, menuoverzicht, babyartikel, hockeyelftal, privacyinstelling, hobbyorganisatie, juryuitspraak, babyyoghurt. Maar wie hier voor de leesbaarheid liever een streepje zet, mag dat gerust doen: politie-auto, privacy-instelling, ski-uitrusting.
