Wat is juist: Kiev, Kyjiv of Kyiv?

Kiev is de vorm die al decennia in het Nederlands wordt gebruikt en is op de Russische benaming gebaseerd; Kyiv en Kyjiv zijn van recenter datum en geven de Oekraïense naam iets preciezer weer.

De variant Kiev is gebaseerd op de Russische naam van deze Oekraïense hoofdstad: Киев. Die cyrillische letters kun je op verschillende manieren in het Nederlands omzetten. Kiev is het gebruikelijkst, maar ook Kiëv komt voor: het trema geeft duidelijker aan dat de naam twee lettergrepen heeft: ‘kie-(j)ef’. Tot 1950 kwam Kiew, met een w, overigens het vaakst voor.

Maar de stad heeft ook een naam in de eigen taal, het Oekraïens, en die wordt in cyrillische letters nét iets anders geschreven: als Київ. Ook die naam kun je op verschillende manieren omzetten in het Nederlands, zoals Kyjiv, Kyïv en Kyiv. Engelstalige media kiezen vaak voor Kyiv, en dat is ook de variant die Oekraïne zelf in internationaal verband voorstaat. In het Nederlands komen Kyjiv en Kyiv voor.

Kiev (exoniem)

Kiev, Kiëv en Kiew zijn namen die ooit op het Russisch gebaseerd zijn, maar aangepast zijn aan onze taal en spelling. Ze heten daarom exoniemen.

Er zijn veel meer aardrijkskundige exoniemen, zoals Florence, Berlijn, Londen en Krakau. In sommige gevallen is de naam alleen een beetje vernederlandst, in andere gevallen zijn de Nederlandse benamingen aan andere talen ontleend. Warschau en Krakau zijn bijvoorbeeld vanuit het Duits in het Nederlands terechtgekomen en Florence uit het Frans.

Een overzicht van de aardrijkskundige namen waarvoor in het Nederlands een algemeen geaccepteerd exoniem bestaat, is te vinden op de website Buitenlandse Aardrijkskundige namen in het Nederlands van de Taalunie.

Kyiv en Kyjiv (endoniemen)

Naast exoniemen zijn er ook endoniemen: dat zijn de lokale aardrijkskundige namen, dus de namen die in het land zelf voorkomen. Bijvoorbeeld Firenze, Berlin, London, Warszawa, Kraków.

Als de lokale naam in een taal met een ander alfabet geschreven wordt, zoals het Oekraïens, Russisch, Japans of Arabisch, moet die naam worden omgezet naar het Latijnse alfabet. Dat heet transcriberen of translitereren. Dat kan per klank worden gedaan, maar ook per letter, per teken of per combinatie van letters of klanken.

Omdat er verschillende uitgangspunten en keuzes mogelijk zijn, bestaan er vaak verschillende transcriptiesystemen naast elkaar. De mogelijkheden voor het Oekraïens en Russisch zijn te bekijken via transcriptor.nl.

Meer lezen

Meer details en achtergrondinformatie is te vinden in een artikel van Nicoline van der Sijs in Onze Taal (april 2022): ‘Kiev of Kyjiv? De spelling van Oekraïense plaatsnamen’.