Co-existentie / coëxistentie

Volgens de officiële spelling is co-existentie juist. In onze eigen Spellingwijzer Onze Taal en op Spellingsite.nu hebben we echter ook het alternatief coëxistentie opgenomen. Dit was tot 2006 de officiële spelling van dit woord, en het is nog steeds een gangbare spelling. Voor veel mensen is coëxistentie één geheel, met een eigen betekenis: ‘het (vreedzaam) naast elkaar bestaan/leven’.

Officiële spelling

Volgens de officiële spellingregels wordt co- in principe vast geschreven aan het woord dat erop volgt: coassistent, copiloot, coschap, enz. Maar: volgens de officiële regels mág er ook een streepje na co- worden gezet: “Om de leesbaarheid te bevorderen, kunnen we een facultatief koppelteken gebruiken na het voorvoegsel.” Dus co-assistent, co-piloot en co-schap zijn ook juist.

Als het deel ná co- begint met een e, i of o, en er dus klinkerbotsing ontstaat, moet er officieel soms wél een streepje worden ingevoegd, en soms niet. Als co- duidelijk de betekenis ‘mede, mee’ toevoegt, moet er een streepje achter worden geplaatst: co-existentie, co-integratie, co-ouderschap. Als co- geen duidelijke ‘eigen’ betekenis toevoegt, moet het streepje achterwege blijven en krijgt de e, i of o een trema: coëfficiënt, coïncidentie, coöperatie (de precieze regels vindt u in de Leidraad van het Groene Boekje).

Spellingwijzer Onze Taal (alternatief)

Wat ons betreft is de vraag ‘Staat co- nog duidelijk op zichzelf of gaat het op in het geheel?’ altijd aan de orde, en dus niet alleen bij klinkerbotsing. In bijvoorbeeld co-auteur, co-piloot, co-productie, co-promotor en co-scenarist is een streepje daarom sowieso prima.

Als er klinkerbotsing optreedt, ligt het ook voor de hand na te gaan in hoeverre co- nog als apart woorddeel fungeert. In co-ouder is dat het geval: co- voegt duidelijk de betekenis ‘mede’ toe; vandaar een streepje, en bij voorkeur geen trema (dus liever niet: coöuder). Bij coördinaat is co- wel helemaal opgegaan in het geheel; vandaar de spelling met trema.

Coëxistentie/co-existentie is een twijfelgeval. De een zal co hierin wel als voorvoegsel met de betekenis ‘mede’ herkennen, wat leidt tot co-existentie (de officieel juiste spelling), voor de ander gaat co- helemaal op in het woord als geheel, wat leidt tot coëxistentie (officieel niet juist). Wat ons betreft hoeft coëxistentie niet afgekeurd te worden.

Voorbeelden

Hieronder staat een overzicht van woorden met co-. In de linkerkolom staat de spelling die in het Groene Boekje staat, in de middelste kolom de spelling met een facultatief streepje (die ook officieel juist is), en in de rechterkolom komt alleen coëxistentie voor, de enige vorm waarbij het oordeel ‘fout’ van de officiële spelling volgens ons te streng is.