Is verexcuseren correct Nederlands?

Veel mensen vinden verexcuseren niet correct. Zij vatten het op als een contaminatie (foutieve vermenging, verhaspeling) van verontschuldigen en excuseren. Aan de andere kant komt verexcuseren wél voor in de officiële woordenlijst en in de woordenboeken. De Dikke Van Dale noemt het een “informeel” werkwoord en Prisma noemt het “spreektaal”. Al met al kun je zeggen dat verexcuseren in de praktijk vrij vaak voorkomt, maar niet door iedereen wordt goedgekeurd.

Verexcuseren komt al eeuwenlang voor in het Nederlands. Het historische Woordenboek der Nederlandsche Taal (WNT) vermeldt het volgende citaat uit 1629: “De Engelsman heeft sich t’s anderendaegs seer by mijn doen verexcuseeren (...).” Het WNT noemt verexcuseren geen contaminatie. Er staat alleen dat het bestaat uit “excuseeren met ver-”. Bij ver- staat wel dat dit voorvoegsel vaak nauwelijks betekenis aan het werkwoord toevoegt. Verexcuseeren wordt daarna als voorbeeld gegeven van een werkwoord waarin ver- eigenlijk “overtollig” is. Het is dus nog maar de vraag of verexcuseren écht een contaminatie is.

Wat is een contaminatie?

Een contaminatie is een verhaspeling van twee begrippen. Dat kunnen twee woorden zijn (zoals in verexcuseren, optelefoneren en opnoteren), maar ook bijvoorbeeld uitdrukkingen. ‘Dan vangen ze achter het net’ is bijvoorbeeld een contaminatie van ‘achter het net vissen’ en ‘bot vangen’. Een ander bekend voorbeeld is ‘Dat kost duur’ – een contaminatie van veel kosten en duur zijn. Als contaminaties vaak gebruikt worden, kunnen ze algemeen geaccepteerd raken, zeker als ze een eigen, specifieke betekenis ontwikkelen. Dat lijkt het geval te zijn met bijvoorbeeld tot in den treure en opsplitsen (eigenlijk contaminaties van uit den treure en tot in het oneindige, en opdelen en splitsen).