Wat zijn de voor- en nadelen van een tussenkopje in de vorm van een vraag?

Tussenkopjes in vraagvorm kunnen de lezer helpen, maar dat geldt niet voor alle teksten en alle lezers. Het is een goed idee om de eerste versie van je tekst te schrijven aan de hand van vragen die je tekst moet beantwoorden. Gebruik de tips hieronder om te besluiten of je die vragen omvormt tot tussenkopjes in vraagvorm of juist niet.

Tussenkopjes zijn belangrijk om een tekst te verduidelijken. Je kunt ervoor kiezen tussenkopjes in een vraagvorm te gieten.

Hoe werkt een vaccin?
Wat is groene stroom?
Verandert uw inkomen?
Waar vindt u meer informatie?

Een tussenkopje in de vraagvorm past goed in teksten die de lezer rechtstreeks aanspreken, teksten die de lezer vragen iets te doen of teksten waarin lezers informatie opzoeken. Bijvoorbeeld: gebruiksaanwijzingen, brochures, overheidsbrieven, voorlichtings- en andere informatieve teksten. Sommige teksten bestaan zelfs uitsluitend uit een vraag-en-antwoordstructuur; denk aan de ‘Veelgestelde vragen’ of de pagina ‘Vraag en antwoord’ op websites.

Lees meer over tussenkopjes in een andere vorm dan de vraagvorm: tussenkopjes (algemeen).

Voordelen van een tussenkopje in vraagvorm

Door vragende tussenkopjes te gebruiken, maak je expliciet duidelijk op welke vragen je tekst antwoord geeft. Onder elk vragend tussenkopje staat in een paar alinea’s het antwoord op de vraag. De voordelen:

Je lezers zien meteen op welke vragen de tekst antwoord geeft en waar wat staat. Ze kunnen dus snel springen naar de vraag die ze zelf hebben.
De vraagvorm werkt vooral goed als de vraag echt iets is wat de lezer zich afvraagt: ‘Wanneer moet u reageren?’, ‘Hoe maakt u bezwaar?’

Je hebt er ook als schrijver profijt van om je tussenkopjes in de vraagvorm te formuleren:

De vraagvorm dwingt je als schrijver je te verplaatsen in je lezer: wat vraagt die zich af over het onderwerp van je tekst?
De vraagvorm helpt je bij het structureren van je tekst: je ziet snel in welke volgorde je de vragen het best kunt bespreken.

Tip: schrijf voordat je gaat schrijven de vragen op die je in je tekst gaat beantwoorden. Bepaal de logische volgorde en gebruik de vragen als tussenkopjes – in ieder geval in de eerste versie van je tekst.

Tip: zorg dat de tekst onder het vragende kopje ook te begrijpen is als iemand de vraag erboven niet heeft gelezen. Herhaal de vraag dus, al dan niet in andere woorden, in het antwoord.

Tip: spreek de lezer steeds op dezelfde manier aan: met je of juist met u.

Je kunt ook kiezen voor vragen vanuit het lezersperspectief, dus in de ik-vorm: ‘Wat moet ik meenemen?’, ‘Waar vind ik meer informatie?’ Maar houd rekening met de hieronder genoemde nadelen.

Nadelen van een tussenkopje in vraagvorm

Een vragend tussenkopje is niet altijd de beste vorm. De vraagvorm kan in sommige gevallen te direct, te moeilijk, te vaag of te omslachtig overkomen.

Te direct of confronterend
Vragen die de lezers rechtstreeks aanspreken of hun woorden in de mond leggen, kunnen te confronterend of direct zijn. Vragen als: ‘Ben je ongewenst zwanger?’ Of ‘Ben ik impotent?’ zijn ongeschikt als tussenkopje.

Maar ook te veel (voor de hand liggende) vragen kunnen irritatie wekken en betuttelend of kinderlijk overkomen, bijvoorbeeld ‘Wat moet ik doen?’, ‘Wat gebeurt er als u te laat reageert?’

Te moeilijk
Laaggeletterde, ongeoefende lezers herkennen in een vragend tussenkopje geen tussenkopje. Zij zien een vraag en denken dat zij die zelf moeten (kunnen) beantwoorden. Vragende tussenkopjes als ‘Wat is corona?’ en ‘Hoe werkt dit?’ leveren dan meer verwarring op dan duidelijkheid.

Te vaag
Een oproep (gebiedende wijs), suggestie of gewoon een antwoord is soms uitnodigender en beter dan een vraag: ‘Doe de test’ of ‘Gebruik een spons’ in plaats van ‘Wist u dat u een test kunt doen?’ of ‘Wat kan ik het beste gebruiken?’

Te lang of omslachtig
Korte kopjes van een of enkele woorden maken het opzoeken van informatie soms makkelijker. Bijvoorbeeld ‘Machtiging’ of ‘Iemand machtigen’ in plaats van ‘Wat is een machtiging en hoe werkt het?’ Of: ‘Verwijzingen naar internet’ in plaats van ‘Hoe verwijzen we naar websitepagina’s?’

Dat geldt ook voor kopjes die de tekstopbouw weergeven: ‘Samenvatting’, ‘Inleiding’, ‘Onderzoek’, ‘Conclusie’, enz. Een kopje ‘Wat zijn de conclusies?’ is dan niet per se beter dan ‘Conclusie’. Het veranderen van het kopje ‘inleiding’ in een vraag (‘Waarom deze maatregel?’) maakt zo’n kopje vermoedelijk alleen maar onduidelijker.

Hoe maak je van vragende kopjes niet-vragende?

Het is een goed idee om in een eerste versie van je tekst alle tussenkopjes in vraagvorm te formuleren. Je kunt later besluiten ze alsnog niet-vragend te maken. Dat kan op verschillende manieren.