Wat is goed: per se of persé?
De officiële spelling is per se: twee woorden en zonder accent aigu. Persé is een alternatieve spelling die al lange tijd voorkomt.
Per se betekent letterlijk ‘op zichzelf’, ‘noodzakelijkerwijs’. Het komt ook voor in de algemenere betekenissen ‘beslist, zeker, absoluut’ en ‘zeer, echt’. In die laatste betekenissen is de spelling persé al lange tijd gebruikelijk, ook al is dat officieel niet juist. Wij vermelden per se en persé allebei in onze spellinglijst.
Per se: officieel
Per se is de spelling die aansluit bij de taal van oorsprong (het Latijn). Voorbeelden:
- Sandra wilde per se om zes uur vertrekken. (per se = ‘beslist, stellig, absoluut’)
- Van mij hoefde dat niet per se. (per se = ‘zozeer, echt’)
- Als een werknemer een misdrijf begaat, is dat niet per se een reden voor ontslag. (per se = ‘noodzakelijkerwijs’)
- Het is belangrijk deze factor te benoemen, maar hij is per se niet beslissend. (per se = ‘op zichzelf beschouwd’; in deze letterlijke betekenis komt per se niet zo vaak meer voor)
Persé: niet-officiële, informele variant
Persé is de ‘vernederlandste’ vorm van per se. Het accent op de slot-e is een uitspraakaanwijzing (lang niet iedereen kent Latijn). In de betekenissen ‘beslist, stellig, absoluut’ en ‘zozeer, echt’ is persé al lange tijd een veelvoorkomende, informele variant van per se.
- Sandra wilde persé om zes uur vertrekken.
- Van mij hoefde dat niet persé.
Klik op het tabblad ‘Achtergrond’ voor meer informatie over persé en per se.
Blij met deze uitleg?
Met een donatie van € 5 steun je Onze Taal. Bedankt!
Per se, perse en persé in Van Dale
Van 1961 tot en met 1984 stond in Van Dale bij per se: “het wordt vaak aaneengeschreven, terecht, daar het geheel bijwoord geworden is; de Woordenlijst [= het Groene Boekje] geeft het echter niet”. De redactie van Van Dale merkte dus in 1961 al op dat per se in de betekenis ‘stellig, absoluut’ als één geheel werd opgevat en daarom terecht als één woord werd geschreven. Perse én persé komen allebei al voor in kranten uit het einde van de negentiende eeuw. Deze spellingen zijn nog steeds bijna net zo gebruikelijk als per se. In de laatste drukken geeft Van Dale echter desondanks geen alternatief meer bij per se.
Per se, perse en persé volgens de officiële spelling
In de Technische Handleiding Spelling uit 2016, waarin de officiële regels het uitgebreidst staan beschreven, staat expliciet vermeld dat de Latijnse spelling van per se gehandhaafd wordt in het Nederlands. In de versie uit 2009 stond nog: “Het aan het Latijn ontleende per se wordt vaak gespeld als persé, wat illustreert dat het in die vorm door een groot deel van de taalgemeenschap als een aanvaardbare of zelfs gewenste aanpassing wordt ervaren. Het is denkbaar dat deze spelwijze op termijn als nevenvorm de status van officiële spelling verwerft, of zelfs de oorspronkelijke vorm vervangt.” Deze opmerking komt in de versie uit 2016 niet meer voor.
Ook in acné (eigenlijk acne), avé (eigenlijk ave), facsimilé (eigenlijk facsimile), een pré (eigenlijk een pre) en in spé (eigenlijk in spe) kan het accent aigu de uitspraak verduidelijken. In het officiële Groene Boekje krijgen deze woorden geen accent, maar in de praktijk vaak wel.
