Wat is het best: ‘We zijn ondertussen drie jaar verder’ of ‘We zijn intussen drie jaar verder’?

Ondertussen en intussen zijn synoniemen van elkaar in de betekenis ‘inmiddels’, ‘terwijl er iets anders gebeurt’.

Ondertussen heeft daarnaast een betekenis die losstaat van tijd en gelijktijdigheid: iets als ‘ondanks dat alles’. Bijvoorbeeld: ‘De zaak is in de doofpot gestopt, maar ondertussen zijn er toch mensen die onvermoeibaar proberen de waarheid boven tafel te krijgen.’ In de combinatie maar ondertussen drukt het uit dat bepaalde afspraken of beloftes niet zijn nagekomen. Bijvoorbeeld:

• Hij zou het deze maand doen, maar ondertussen! (Bedoeld is: hij heeft ons mooie dingen beloofd, maar die belofte is hij niet nagekomen.)
• Ze zou het niet doorvertellen, maar ondertussen! Het halve dorp weet er nu van!
• Maar ondertussen!

Geschiedenis

Er wordt weleens gezegd dat ondertussen een contaminatie (verhaspeling) zou zijn van onderwijl en intussen, maar dat is niet het geval. Ondertussen komt al eeuwenlang voor. Zo staat in de Leuvense Bijbel (1548): “Ende hy disputeerde in die synagoge alle sabbothen ondertusschen inbrenghende den naem des Heeren Iesu”. En in de Statenvertaling (1637) staat: “Ende het geschiedde ondertusschen, dat de hemel van wolcken ende wint, swart wert.” Het oudste citaat met intussen dateert van 1722: “De Lezer zie uit deze staaltjes intusschen d’eerlykheit van onzen Autheur omtrent my” (uit het voorwoord van de Mengeldichten van H.K. Poot).