Wat is goed: ‘Ik irriteer me aan die reclame’ of ‘Ik erger me aan die reclame’?

Irriteren en zich ergeren betekenen allebei ‘boos of ongeduldig maken, ontstemmen, tegen de haren in strijken’. Je gebruikt deze werkwoorden in zinnen als:

• Die reclame irriteert me.
• Die reclame ergert me.
• Ik erger me aan die reclame.

‘Ik irriteer me aan die reclame’ is volgens de taalnorm een fout. Dat gevoel leeft sterk onder taalgebruikers. Zinnen als ‘Ik irriteer me aan die reclame’, ‘Als je je zo aan dat programma irriteert, moet je gewoon niet kijken’ en ‘Zij irriteren zich daar enorm aan’ staan zelfs vaak bovenaan lijstjes met taalergernissen.

Irriteren

Irriteren is een werkwoord dat met een lijdend voorwerp samengaat. In ‘Sommige reclames irriteren me’ is me een lijdend voorwerp. Meer voorbeelden (de lijdende voorwerpen zijn gecursiveerd):

• Het irriteert me dat ze nooit opruimt.
• Wat irriteert je dan zo aan die reclames?
• Zijn geslurp irriteerde de andere reizigers nogal.

Zich irriteren komt al zeker sinds het begin van de twintigste eeuw voor. Toch leren de meeste mensen op school (of van hun omgeving) nog altijd dat deze constructie niet juist is.

Ergeren

Bij ergeren zijn de mogelijkheden ruimer. Dat werkwoord kan om te beginnen, net als irriteren, een lijdend voorwerp bij zich hebben:

• Sommige reclames ergeren me.
• Het ergert me dat ze nooit opruimt.
• Wat ergert je/jou dan zo aan die reclame?
• Zijn geslurp ergerde de andere reizigers nogal.

Ergeren kan daarnaast gebruikt worden als wederkerend werkwoord (met zich), in combinatie met het voorzetsel aan, net als zich storen aan. In de volgende zinnen zijn de wederkerende voornaamwoorden zich, me en je gecursiveerd:

• Sam ergert zich aan sommige reclames.
• Ik erger me aan dat gezeur over die reclames.
• Erger jij je ook zo aan dat gezeur?

Als je in deze drie zinnen irriteren zou gebruiken in plaats van ergeren, ga je in tegen de taalnorm die zegt dat dit niet mag:

• Sam irriteert zich aan sommige reclames. (onjuist volgens de taalnorm)
• Ik irriteer me aan dat gezeur over die reclames. (onjuist volgens de taalnorm)
• Irriteer jij je ook zo aan dat gezeur? (onjuist volgens de taalnorm)

Zich storen aan

Er zijn ook mensen die zich storen aan fout noemen, al is deze taalnorm minder sterk. Je komt het tegen in zinnen als:

• Sam stoort zich aan sommige reclames.
• Ik stoor me niet zo snel aan reclames.

Waar de ergernis over deze zinnen vandaan komt, is niet helemaal duidelijk, want zich storen aan komt al enkele eeuwen voor. Wel is het zo dat ‘Ik stoor me er niet aan’ óók kan betekenen: ‘ik laat me er niets aan gelegen liggen’, ‘ik bekommer me er niet om’. Bijvoorbeeld: ‘Ik stoor me niet aan praatjes en ga rustig mijn eigen gang.’
‘Ik stoor me niet aan reclames’ kún je dus ook opvatten als: ‘ik bekommer me niet om reclames, het kan me niet schelen wat reclames allemaal zeggen’. Maar in de context van een tekst of gesprek zal iedereen begrijpen wat er bedoeld is.