Wat is juist: ‘Hoedt u voor namaak!’ of ‘Hoed u voor namaak!’?
‘Hoed u voor namaak!’ is juist.
Je hoeden voor iets betekent ‘ergens voor oppassen, ergens alert op zijn’. ‘Hoed u voor namaak!’ betekent dus ‘Pas op dat u geen namaak koopt!’
‘Hoed u voor namaak!’ is vergelijkbaar met bijvoorbeeld ‘Wapen u tegen kritiek!’ en ‘Haal u niet te veel op de hals!’ Je hoeden voor, je wapenen tegen en je iets op de hals halen zijn alle drie wederkerende werkwoorden. In de vervoeging hiervan komt altijd een wederkerend voornaamwoord voor: ‘Hij hoedt zich voor namaak’, ‘Wij hoeden ons voor namaak’ en ook ‘Hoed u voor namaak!’ U is hier dus niet het onderwerp, maar het wederkerend voornaamwoord.
Hoed in ‘Hoed u voor namaak’ is een gebiedende wijs. De gebiedende wijs is een werkwoordsvorm die niet voorkomt met een onderwerp. Aan de gebiedende wijs voeg je in het hedendaagse Nederlands nooit een t toe, ook niet als je meer personen aanspreekt. Alleen als de schrijver een ouderwets (en vaak ironisch) tintje aan de zin wil meegeven, komt de t nog weleens voor: ‘Collegae, ik wil nog even dit zeggen: hoedt u voor overmoedigheid, helpt elkander en versaagt niet!’ In sommige vaste uitdrukkingen is de t bewaard gebleven: ‘Bezint eer ge begint.’
Het wederkerend voornaamwoord u in ‘Hoed u voor namaak!’ ziet er precies hetzelfde uit als het onderwerp u, en vooral dat maakt hoed u lastig. Dat u hier toch geen onderwerp is, blijkt uit het feit dat je het kunt vervangen door uzelf: ‘Hoed uzelf voor namaak!’
Deze zin zit anders in elkaar: ‘Hoedt u zich voor namaak!’ Nu is u wél onderwerp, het wederkerende voornaamwoord zich staat daarachter. Deze zin bevat weliswaar een aansporing, maar geen echte gebiedende wijs.
Klik op het tabblad ‘Voorbeelden’ hierboven voor meer voorbeelden van wederkerende werkwoorden in de gebiedende wijs.
Blij met deze uitleg?
Met een donatie van € 5 steun je Onze Taal. Bedankt!
Voorbeelden met een gebiedende wijs
Hieronder zie je meer voorbeelden van zinnen met een wederkerend werkwoord dat in de gebiedende wijs staat. Daarachter staat telkens tussen haakjes een variant zónder gebiedende wijs en met het onderwerp u. De wederkerende voornaamwoorden zijn gecursiveerd.
- Hoed u voor oplichters! (en: ‘Hoedt u zich voor oplichters’)
- Wapen u tegen verkooptrucs! (en: ‘Wapent u zich tegen verkooptrucs’)
- Beeld u nu eens in dat u de Lotto wint. (en: ‘Beeldt u zich nu eens in dat u de Lotto wint’)
- Bereid u goed voor! (en: ‘Bereidt u zich goed voor’)
- Stel u maar even rustig voor. (en: ‘Stelt u zich maar even rustig voor’)
- Kleed u voor uw sollicitatiegesprek niet al te opvallend. (en: ‘Kleedt u zich voor uw sollicitatiegesprek niet al te opvallend’)
- Vergis u niet in haar! (en: ‘Vergist u zich niet in haar’)
- Houd u aan de maximumsnelheid! (en: ‘Houdt u zich aan de maximumsnelheid’)
- Pas u zo snel mogelijk aan de nieuwe situatie aan! (en: ‘Past u zich zo snel mogelijk aan de nieuwe situatie aan’)
- Bied u niet te snel aan als vrijwilliger! (en: Biedt u zich niet te snel aan als vrijwilliger’)
Oefenen met de gebiedende wijs?
Doe de ‘gebiedende wijs’-test!
Vond je deze test lastig? Dan is onze online training werkwoordspelling iets voor jou. In deze training krijg je niet alleen meer uitleg over de spelling van de gebiedende wijs, maar over álle vormen van het werkwoord. Met behulp van filmpjes, stroomschema’s en oefeningen schrijf je alle werkwoorden binnen de kortste keren foutloos!
