Wat is een alinea?

Elke alinea begint op een nieuwe regel (na een ‘return’). Het woord alinea komt uit het Latijn en betekent letterlijk ‘nieuwe regel’. Letterlijk: ‘van de lijn af, van de regel af’.

Op websites en in (korte) brieven en mails staat vaak voor en na elke alinea een witregel. In langere en gedrukte teksten, zoals brochures, artikelen, scripties, papers, beleidsnota’s, adviesrapporten, tijdschriften, kranten en boeken, komt er niet steeds een witregel. Wel springt de eerste regel van elke alinea vaak iets in (dat wil zeggen dat hij iets rechts van de linkerkantlijn begint).

Wat doen alinea’s?

Met een goede alinea-indeling help je je lezers om de grote lijn van je tekst te volgen. Als je ze in een logische volgorde presenteert, doen de alinea’s stap voor stap het thema uit de doeken. Je geeft je lezer overzicht en duidelijkheid.

In feite geef je in elke alinea het antwoord op één deelvraag. Voorbeelden van vragen die een alinea kan beantwoorden zijn:

• Wat is de aanleiding voor deze tekst?
• Wat is het advies?
• Wat zijn de argumenten?
• Hoe gaat dat gebeuren?
• Wat kan de lezer concreet doen?

Hoe is een alinea opgebouwd?

De belangrijkste boodschap van een alinea staat vaak in de eerste of tweede zin van de alinea. De lezer ziet dan direct waar het om gaat. De rest van de alinea werkt die boodschap verder uit.

Kijk bijvoorbeeld naar het begin van deze pagina: het antwoord op de vraag wat een alinea is, staat meteen aan het begin van de allereerste alinea. De rest van die alinea vertelt vervolgens nog iets meer over de kenmerken van een alinea.

De zin die de centrale boodschap van een alinea bevat, heet de kernzin. Meer informatie over die belangrijke zin staat op de pagina Alinea’s opbouwen.

Hoe lang is een alinea?

Uiteindelijk bepaalt de inhoud de lengte: bij een nieuw onderwerp begint een nieuwe alinea. Soms kun je een onderwerp in twee of drie zinnen toelichten. Soms heb je daarvoor wel tien zinnen nodig. Dat is niet erg: de alinea’s in je tekst hoeven niet allemaal even lang te zijn.

Gemiddeld bestaat een alinea uit zo’n vijf zinnen. Dat komt neer op vijf tot tien regels tekst. Een alinea van maar één zin is uitzonderlijk, net als een alinea van een halve pagina lang. Als je merkt dat een alinea erg lang wordt, bekijk dan nog eens of je echt één deelthema erin uitwerkt. Misschien kun je de informatie zó structureren dat het twee kortere alinea’s worden.

Houd rekening met je lezer: voor ongeoefende lezers houd je de alinea’s het liefst zo kort mogelijk. Ervaren lezers kunnen langere fragmenten aan.

Houd ook rekening met het soort tekst. Als je voor een website schrijft, probeer dan je alinea’s te beperken tot blokjes van ongeveer vijf regels op een computerscherm. En bedenk dat de kolommen in kranten en tijdschriften smal zijn, waardoor een alinea in een krant langer oogt dan diezelfde alinea op A4 of in een boek of blad met een bredere tekstkolom.