Page 25 - OnzeTaal_okt2020_HR

Wilt u direct antwoord op een taalvraag? Bel dan 085 - 00 28 428. HOE LEG JE DAT UIT?
Ook via Twitter (@onzetaal) en WhatsApp (06 - 39 86 19 91) krijgt u
snel antwoord. Zie voor andere mogelijkheden www.onzetaal.nl/taalloket.
Als je Nederlandse les geeft aan anderstaligen (NT2’ers),
kom je soms kwesties tegen waarvan je je afvraagt: hoe
leg ik dat uit?
VERSCHUIVENDE NORMEN
TWEDE OF TWEEDE?
Wat is goed taalgebruik en wat niet? Die grenzen zijn voortdurend in beweging. Een docent NT2 mailde ons: “Ik leg altijd uit dat
bij verlenging van het woord bij open lettergrepen
een eventuele tweede klinker vervalt. Waarom
BELARUS OF WIT-RUSLAND? blijft het dan wel tweede en is het niet twede?”
Zeggen we ‘Wit-Rusland’ of ‘Belarus’? Beide namen komen al enige Een klank die in gesloten lettergrepen met twee
decennia voor; Wit-Rusland was lange tijd het gewoonst, maar Belarus gelijke klinkers wordt weergegeven, krijgt in open
komt ook steeds meer voor. lettergrepen inderdaad in principe maar één klin-
Deze zomer kondigden verschillende media aan voortaan Belarus te ker: raad - raden, heet - hete, poot - poten, buur -
gebruiken. Dat is de officiële landnaam in het Nederlands, was een van buren; en ook bijvoorbeeld pa, zo en nu. Maar bij
de argumenten, en de inwoners noemen het zelf ook zo, sinds de on- de ee-klank gaat het soms anders. Aan het eind
afhankelijkheid in 1991. Bovendien doet Wit-Rusland te veel denken van een woord schrijf je die met twee e’s: mee, zee,
aan Rusland; in anti-Russische kringen wordt de naam dan ook wel als slee, twee, thee. (Er zijn wel uitzonderingen, maar
beledigend ervaren. die laten we hier even buiten beschouwing.) Die
De namencommissie van de Taalunie noemt Belarus inderdaad als dubbele e blijft staan in samenstellingen, zoals
officiële naam, maar dat zegt niet alles. Noord-Korea heet officieel meedoen en theezakje, en in afgeleide vormen,
Democratische Volksrepubliek Korea, maar geen krant zal het land zo zoals tweede, sleeën en overzeese gebiedsdelen.
noemen. En wat inwoners zelf zeggen, is niet direct leidend: we noemen Deze regel is vooral ingevoerd omdat een énke-
Finland ook niet Suomi. le e aan het eind van een woord van oudsher vaak
De naam Wit-Rusland bestaat al enkele eeuwen en is wel verwánt aan klinkt als een toonloze e, als ‘uh’ dus. Daardoor
de naam Rusland (beide herinneren aan een volk dat ooit in Oost-Europa zou er bij vormen als me en ze (in plaats van mee
woonde), maar is daar niet van afgeleid. Wit-Rusland (of Belarus) en en zee) verwarring over de uitspraak en de beteke-
Rusland hebben elk een eigen geschiedenis – al zijn die geschiedenissen nis ontstaan. En hoewel twede, sleën en overzese
sterk met elkaar verweven, zeker ten tijde van de Sovjet-Unie. niet echt tot uitspraakproblemen zouden leiden,
Er is geen goed of fout in deze kwestie; de keuze kan politieke, sociaal krijgen ze toch dubbel e, vanwege de gelijkvormig-
wenselijke of pragmatische redenen hebben. En er kunnen meerdere heid met twee, slee en zee.
namen naast elkaar worden gebruikt; kranten wisselen bijvoorbeeld ook
Amerika en Verenigde Staten af. Of er meer media hun koers zullen wij- Welke kwesties komt u vaak tegen in uw NT2-
zigen en of de taalgemeenschap dat vervolgens breed overneemt, en wat lessen? En hoe legt u ze uit? We horen het graag
dus de taalnorm gaat worden, zal nog moeten blijken. via taaladvies@onzetaal.nl.

WAT ZEGGEN ZE WAAR?
Illustratie: Karin Nas-Verheijen

Over regionale verschillen in Nederland en Vlaanderen.
WERKWOORDVOLGORDE

‘Ze zei dat ze had geslapen’, ‘Ze zei dat
ze geslapen had’; ‘Ik dacht dat jij ook
zou komen’; ‘Ik dacht dat jij ook komen
zou’: in bijzinnen zijn verschillende gemaakt hebben moet
volgordes mogelijk van bij elkaar gemaakt moet hebben
horende werkwoorden. In de standaard- moet hebben gemaakt
taal bestaat daarin al variatie, maar
regionaal zijn de verschillen mogelijk moet gemaakt hebben
nog groter, zeker als er drie werkwoor-
den achter elkaar staan.
In een dialectonderzoek van rond
2005 moesten proefpersonen de vol-
gende zin aanvullen met de werkwoor-
den gemaakt, hebben en moet (in een
voor hen natuurlijke volgorde): ‘Jan ONZE TAAL 2020 — 10
weet dat hij voor drie uur de wagen …’
Theoretisch zijn er zes volgordes moge-
lijk; in de praktijk overheersen er vier.
Die staan op het kaartje hiernaast, dat
gebaseerd is op de Syntactische Atlas van
de Nederlandse dialecten (deel 2, 2008).
25