Page 21 - OnzeTaal_okt2020_HR

LEZERSPOST

Reacties graag naar: redactie@onzetaal.nl, of Redactie Onze Taal, Paleisstraat 9, 2514 JA Den Haag.
Formuleer uw bijdrage kort en bondig, bij voorkeur in niet meer dan 250 woorden.

RANDSTAD luistert nauw’ en ‘Het verhaal schrijft
HAN LÖRZING - RHENEN Foto: Pxhere zichzelf’ staan er heel dichtbij. Als je
naast de lijdende vorm óók een bedrij-
iemer Reinsma stelt in de juni- vende vorm kunt gebruiken, lijkt me
R aflevering van de rubriek ‘Namen’ dat geen verarming van de taal, maar
dat de naam Randstad al in 1929 werd juist een verríȷ´king.
gebruikt. Dat moet geweest zijn in Het
Vrije Volk van 9 april 1929. Ik ben het
toch even via Delpher.nl gaan controle- MANNELIJKE KOEIEN
ren. Wat blijkt? Delpher heeft hier een BERNARD BONGERS - SITTARD
fout gemaakt: de pagina met het be-
doelde artikel is ongedateerd, maar uit erthold van Maris beweert in zijn
omliggende advertenties en artikelen B artikel ‘Zij was de hond met wie ik
blijkt dat het van na de oorlog moet ging showen’ (Onze Taal september) dat
zijn (‘Jan Gat’ wordt afgebeeld, de De kwartel: luide roep? de Nederlandse wandelaar die een koe
Tweede Wereldoorlog en de Waters- in de wei ziet, deze bijna altijd een ‘hij’
noodramp worden in herinnering een ritmisch drielettergrepig “KWIK- zal noemen. Nou, ik denk dat er vrijwel
gebracht, enz.). me-DIT”. Met enige welwillendheid is geen Limburger is, en vermoedelijk ook
Wie terugbladert in die bewuste dat inderdaad wel terug te horen in het geen Brabander, die dit doet. Ik durf
krant, vindt een voorpagina van, inder- geluid van de vogel. Of je moet zo doof zelfs de stelling aan dat, hoe verder van
daad, 9 april 1929. Hier zijn dus pagi- als een kwartel zijn. de Randstad vandaan, naar het noor-
na’s van twee verschillende kranten den, oosten of zuiden, hoe vaker het
door elkaar gehaald. Zelf verder zoe- gehanteerde woordgeslacht overeen-
kend in Delpher kwam ik het woord LIMBURGSE ZOEN komt met het biologische.
Randstad niet eerder dan in 1938 tegen. WIM KLEINEN - HEERLEN De Limburger krijgt (voor andere
(Er bestond in de jaren twintig een be- dialectgroepen zal hetzelfde gelden) de
drijf in Amsterdam dat zich ‘Randstad’ e juli/augustusaflevering van de keuze aangereikt door zijn dialect, dat
noemde, maar dat tel ik niet mee.) D rubriek ‘Taalloket’ bevat een kaart het woordgeslacht onderscheidt in de
Heeft KLM-oprichter Albert Plesman van het Nederlandse taalgebied met persoonlijke, aanwijzende, bezittelijke
dan misschien toch de term gemunt, een overzicht van dialectwoorden voor en betrekkelijke voornaamwoorden:
zoals Reinsma aan het begin van zijn ‘kus’ en ‘zoen’. Voor de Limburgse dia-
artikel suggereert (en weer verwerpt)? lecten staat er “muultje”. In het sep- Kiek die koe die dao sjteit in de wei:
Foto: Roel Bazen ZO DOOF ALS EEN KWARTEL dat niet kon kloppen: “In Limburgse En dae sjtier dae dao ligkt: dae haet
tembernummer schreef Piet Jacobs dat
ze haet gèn häöres!
d’r ouch al gein.
dialecten eindigt een verkleinwoord
niet op -tje, maar op -ke.” Jacobs heeft
ANDRÉ LEEGWATER - DEN HAAG
os asse äöm van doën bie bekieks.
deels gelijk. Hae is trouwes gènne sjtier mer einen
e rubriek ‘Spreekwoord’ in het juli/ ‘Muultje’ is alleen gangbaar in het
D augustusnummer behandelt de gebied ten oosten van de zogeheten (Kijk die koe die daar staat in de wei:
herkomst van de uitdrukking zo doof als Benrather lijn, de streek ten zuidoosten ze heeft geen horens!
een kwartel. Een van de genoemde ver- van Heerlen, in onder meer de plaatsen En die stier die daar ligt: die heeft er
klaringen voor de veronderstelde doof- Kerkrade, Bocholtz, Simpelveld en ook al geen.
heid van de kwartel is dat “de roep van Vaals; in de rest van Limburg zegt men Hij is trouwens geen stier, maar een
de kwartel nogal luid is”. Ik moet als ‘muulke’. os als je hem van dichtbij bekijkt.) 
vogelaar echter altijd erg mijn best
doen om een kwartel op geluid te be-
trappen, want zo luid is die roep niet. ‘HET DOCUMENT LAS’
Veel luidruchtiger soorten als de blauwe MAARTJE LUCCIONI - MONTFERNEUIL (FR.) RECTIFICATIE
reiger, de kleine mantelmeeuw of de In het septembernummer is helaas
winterkoning zouden wat mij betreft n de septemberaflevering van de een fout geslopen in het redactionele
logischer zijn als hoofdrolspeler in deze I rubriek ‘Open podium’ stelt J.H.M. intro boven het stuk van Miet Ooms
uitdrukking, als het voortgebrachte Ranzijn dat het Nederlands verarmt over ‘regiolabels’ in woordenboeken.
volume leidend zou zijn. door het bedrijvend worden van lijdende Daar wordt vermeld dat er in sep-
Verder zou de oudere naam kwakkel constructies, zoals in de voorbeeldzin tember een nieuwe editie verschijnt
of kwattel zijn afgeleid van kwak of “‘Het hebben van de Aarogya Setu-app van het Prisma-woordenboek He-
kwat, wat de roep van de vogel zou is vanaf heden verplicht (…)’, las het dendaags Nederlands, maar dat is ONZE TAAL 2020 — 10
nabootsen. Nu zijn veel Nederlandse document dat werd vrijgegeven” (in niet juist. Wél zijn de jongste regio-
vogelnamen onomatopeeën, maar dit plaats van ‘... was te lezen in het docu- labels waar het in het stuk over gaat,
is er zeker geen. Het werkelijke geluid ment ...’). “Dat had ik nooit eerder te vinden in de apps, de online ver-
dat de kwartel voortbrengt, lijkt er zelfs gelezen: een lezende tekst”, schrijft sies en de boekuitgaven van de Pris-
niet op. De ANWB Vogelgids van Europa Ranzijn, maar dan zou ik toch willen ma-woordenboeken Nederlands.
beschrijft de roep van de kwartel als wijzen op de zegswijze ‘(Dat boek) leest Onze excuses.
een zacht rollend “wrrie” en de zang als als een trein.’ En de uitdrukkingen ‘Dat 21