Page 19 - OnzeTaal_okt2020_HR

VERTAALTAAL

Hispanist, literatuurrecensent en vertaler Maarten Steenmeijer
bekijkt maandelijks wat er gebeurt als er vertaald wordt.

Vertaalseksisme

chrijvers moeten vrezen voor de titels van hun De wereld vergeten. De oorspronkelijke titel, Misión Olvido
werk als dat de grens oversteekt. Dat bleek uit (letterlijk: ‘Missie Vergetelheid’, maar ook: ‘Missiepost
S een onderzoek dat ik onlangs deed naar de titels Vergetelheid’), verwijst naar twee sporen in het verhaal:
van de in het Italiaans, Frans, Duits, Engels en Neder- de privésores van een Spaanse linguïste en het onder-
lands vertaalde romans van tien hedendaagse Spaanse zoek naar een onbekende missiepost uit de Spaanse
auteurs (vijf vrouwen, vijf mannen). In totaal waren dat koloniale tijd in Californië waarbij zij betrokken raakt.
414 titels. Maar liefst 133 hiervan (= 32%) werden veran- De vertaalde titels daarentegen wekken de indruk dat
derd. Soms begrijp je goed waarom dat is gebeurd. Neem het om een romantisch niemendalletje gaat.
Riña de gatos, de titel van Eduardo Mendoza’s prachtige Vrijwel alle titels (95%) van de vier romans die Dueñas
roman over de tijd vlak voor de Spaanse Burgeroorlog. tot nu toe heeft geschreven, werden op soortgelijke
Riña is het punt niet, dat betekent ‘ruzie’, ‘gevecht’. Het wijze omgedoopt. Zo erg is het niet bij de andere vier
probleem zit hem in gatos, dat hier niet alleen ‘katten’ schrijfsters, maar het is veelzeggend dat gemiddeld 45%
betekent, maar ook ‘Madrilenen’. Die tweede betekenis van de titels van de door vrouwen geschreven romans
is verloren gegaan in de Duitse en Franse vertalingen, werd veranderd, terwijl dit percentage bij de mannen
die Katzenkrieg en Bataille de chats heten. In de overige beduidend lager ligt: 26%. Wat daarbij vooral opvalt, is
landen is er niet gestreefd naar een min of meer letter- dat bij de vrouwen behoorlijk wat titels werden gedegra-
lijke vertaling. Zo heet Mendoza’s boek in Italië Città deerd tot bouquetreeksniveau: Troppo amore, Alles, was
sospesa (‘Stad in angstige afwachting’), in Engeland die Zeit vergisst, Töchter des Schweigens, Donker geheim.
An Englishman in Madrid en in Nederland De neergang De laatste twee zijn de titels van de Duitse en de
van Madrid. Nederlandse uitgave van Elia Barceló’s roman Las largas
Het zijn stuk voor stuk oplossingen die recht doen sombras. Ik durf te wedden dat als een man een boek met
aan het origineel. Dat kun je niet zeggen van de titels die zo’n titel had geschreven, dit in het Duits en Nederlands
de tweede roman van María Dueñas kreeg in het Frans, gewoon Die langen Schatten en De lange schaduwen had
Italiaans, Engels en Nederlands: Demain à Santa Cecilia geheten. Het zijn dus vooral de schrijfsters die moeten
(‘Morgen in Santa Cecilia’), Un amore più forte di me (‘Een vrezen voor de titels van hun werk als dat de grens over-
liefde die sterker is dan ik’), The Heart Has its Reasons en steekt.

MAARTEN STEENMEIJER

MATTHIAS GIESEN

ONZE TAAL 2020 — 10

19