Page 15 - OnzeTaal_okt2020_HR

TEKSTSNIJDERS
De nieuwe stem van

zanger Sam Bettens

KEES VAN DER ZWAN

am Bettens (1972) is zanger van de Belgische
band K’s Choice, maar tot voor kort was hij daar
S zangeres van; hij heette toen Sarah Bettens.
Vorig jaar maakte hij bekend transgender te zijn, en
voortaan als man door het leven te gaan. Door de Genderneutaal
mannelijke hormonen die hij tijdens de transitie toe-
gediend kreeg, veranderde zijn stemgeluid – althans:
enigszins. “Mijn stem is een beetje verlaagd, maar niet
heel veel. Genoeg om alle K’s Choice-songs in een an- n het woordenboek De alfabetweter (2013) staat het
dere toonsoort te moeten overzetten, maar niet genoeg woord weerman, met als betekenis ‘man die twee
om echt als een man te klinken. Ik ben heel blij dat I keer van geslacht is veranderd’. In november ver-
mijn zangstem nog mooi is, want daar had ik natuurlijk schijnt het vervolg, De alfabetbeter, met wederom dui-
bij de aanvang de meeste angst voor. Maar nu we meer zend nieuwe, gegarandeerd kansloze woorden plus be-
dan een jaar verder zijn, had ik wel graag gehad dat er tekenis die Fedor van Eldijk en ik hebben verzonnen.
toch méér veranderd was en dat ik niet meer voor een Daarover volgende maand meer, maar dan weten jullie
vrouw aangenomen zou worden aan de telefoon.” dat vast (een columnist heeft, vind ik, naast de lezers
Net als veel andere transgender personen heeft zand in de ogen strooien, ook een informerende taak).
Bettens hulp gehad bij het aanpassen van zijn ‘nieuwe’ Iedereen die weleens een heel woordenboek heeft
stem. “Ik heb in het begin één sessie gehad met een verzonnen, zal het beamen: elk zelfstandig naamwoord
zangcoach. We hebben toen wat opwarmingsoefenin- heeft een geslacht óf is onzijdig, en ook dat is een vorm
gen gedaan, en ik had hem eigenlijk als stand-by voor van geslacht, namelijk geen. Als je nieuwe woorden ver-
wanneer er écht verandering zou komen. Maar vermits zint, zul je iedere keer opnieuw moeten bepalen of iets
mijn stem min of meer hetzelfde bleef, heb ik gewoon mannelijk, vrouwelijk of onzijdig is.
de raad van die eerste les gevolgd en ben ik zo veel Maar wanneer je voor de Nederlandse taal herken-
mogelijk blijven zingen, gewoon thuis.” bare woorden bedenkt, maak je voortdurend gebruik
“Sinds een paar weken ben ik aan het werk met een van samenvoegingen met bestaande woorden die al
logopediste om mijn spreekstem te vermannelijken. een geslacht hebben. Voor het geslacht van een nieuw
Ik leer op die manier heel veel over ademhaling en woord moet je altijd kijken naar de uitgang aan de ach-
ontspanning, dus ik denk dat het ook mijn zangstem terkant – op zich grappig natuurlijk, want bij mensen
alleen maar ten goede kan komen. De focus zit wel zit het geslacht juist aan de voorkant.
absoluut op mijn spreekstem. Het stoort me heel erg Als je bijvoorbeeld het nieuwe woord spiegeleikel ver-
dat mijn stem nog verwarring zaait.” zint (betekenis: ‘de eikel die je ziet in de spiegel’), kijk
Intussen is Bettens’ stem natuurlijk heel bepalend je naar de achterkant, dus niet naar spiegel (er is niks te
geweest voor het geluid van K’s Choice. Hecht hij eraan zien aan de achterkant van een spiegel) maar naar eikel.
dat zijn nieuwe stem vertrouwd klinkt voor wie hem Eikel heeft al een geslacht, mannelijk, sterker nog: de
kent uit de tijd dat hij nog zangeres was? “Nee, het is eikel is een onderdeel van het mannelijk geslacht …
eigenlijk niet zo belangrijk voor mij dat mijn stem her- Toch moesten we bij de meeste woorden steeds weer
kenbaar blijft. Ik wil natuurlijk kunnen blijven zingen opzoeken wat het geslacht is. En wat maakt het eigen-
en met mijn stem mensen kunnen raken. Maar als die lijk uit, mannelijk of vrouwelijk? Wat ons betreft wordt
anders is dan mijn stem als Sarah, dat vind ik geen onze hele taal genderneutraal.
enkel probleem. Integendeel zelfs.”  Kijk naar de winkels.
Vroeger had je de HIJ voor herenmode en de ZY voor
damesmode; die werden in 1999 samengevoegd onder
Foto: Frank Clauwers als je WIJ beter had gevonden.
de naam WE, dat je uitspreekt als ‘Wie?’ Of als ‘Hoezo?’
Of neem de Hema. De winkel begon als Hepa, maar

veranderde de naam in Hema toen bleek dat de klanten-
kring vooral uit moeders bestond. In 2017 werd Hema
genderneutraal en veranderde zijn/haar naam in Hehet.
Sindsdien staat het aan de rand van een faillissement.
Nog enkele gendergerelateerde woorden uit De alfa-
betbeter:

transblender, (m.) -s, iem. die een mix is van diverse
geslachten. ONZE TAAL 2020 — 10
tussenpersoon, (m.) -personen, transgender tijdens
de transitie.
gendervakantie, (v.) -s, even naar de heren als de rij
voor het damestoilet de dames te lang duurt.

RONALD SNIJDERS 15