Page 11 - OnzeTaal_okt2020_HR

De verwarrende betekenissen

van gender

Gender, ‘gevoeld geslacht’, komt uit het
Engels. We vulden er een gat in onze taal
mee, maar er kwam een ander gat mee.
Waarom gender niet altijd ‘gender’ betekent.

FRENS BAKKER
Illustratie: Olivier Heiligers

rouwenstudies heten tegenwoordig ‘gender-
studies’, en ook het woord gender is inmiddels
V algemeen bekend. Maar waarom dít woord?
Het Nederlands kent toch al geslacht en sekse? De kenner
weet: geslacht en sekse duiden enkel het biologische
geslacht aan. Gender verwijst naar – zoals de grote Van
Dale het omschrijft – het “geheel van sociale en cultu-
rele kenmerken van een sekse” en “geslacht waarvan je
het gevoel hebt deel uit te maken”. We hebben gender
geleend uit het Engels, waar het naast sex (‘biologisch
geslacht’) voorkomt in de betekenis ‘gevoeld geslacht’.
Kortom: het Engelse gender vult een gat in de Neder-
landse taal.
‘geslacht’, namelijk sex, dat wordt gebruikt voor zowel
GENDER DISAPPOINTMENT ‘biologisch geslacht’ (in het Nederlands: sekse) als ‘ge-
Hoewel gender dus het ‘gevoelde geslacht’ aanduidt, lees slachtsverkeer’ (in het Nederlands: seks). Volgens de
ik vaker gender in de betekenis ‘biologisch geslacht’. Zo Online Etymology Dictionary kreeg sex in de loop van de
is er in Nederland een ‘genderkliniek’, die het geslacht twintigste eeuw steeds meer de erotische betekenis. Stel
van ongeboren kinderen vaststelt. Hier zou je juist dat gender disappointment correct sex disappointment was
geslachtskliniek verwachten. En in de Volkskrant las ik het geweest, dan had een Engelstalige daarbij in de eerste
woord gender disappointment, dat staat voor de enorme plaats aan een teleurstellende vrijpartij gedacht. Het
teleurstelling van ouders als hun boreling geen meisje evenmin bestaande sex clinic zouden Engelstaligen ook
maar een jongen is, of omgekeerd. Op internet vond ik met iets seksueels in verband brengen. En waarschijn-
trouwens ook wel geslachtsteleurstelling, een veel betere lijk zou sex reveal party voor hen even onnavolgbaar zijn
aanduiding. Het gaat immers om het biologische ge- als seksonthullingsfeestje voor ons. Waarschijnlijk is dat
slacht. de reden dat zij uitwijken naar gender disappointment,
gender clinic en gender reveal party.
Om een gat in het Nederlands te vullen, hebben wij
Ook gender is hier begonnen als dus een Engels woord overgenomen (gender voor ‘ge-
vreemde woerd/eend in de bijt. voeld geslacht’) en tegelijkertijd een gat in het Engels
geïmporteerd. Sex is in die taal ‘seks’ én ‘sekse’, en voor
die laatste betekenis zochten Engelstaligen daarom hun
toevlucht tot gender. En dat hebben wij overgenomen:
Maar gender disappointment komt in Nederland en ook wij gebruiken gender nu soms voor ‘biologisch ge-
Vlaanderen dus veel voor. Is dat omdat wij het Engels slacht’. Terwijl we daar al een woord voor hadden dat
niet tot in de puntjes beheersen? Nee, want gender dis- uitstekend voldoet – getuige bijvoorbeeld geslachtsteleur-
appointment is in het Engelse taalgebied ontstaan. Ver- stelling en geslachtsonthullingsfeestje. Zo hebben we het
gelijkbaar is het uit de Verenigde Staten overgewaaide onszelf onnodig ingewikkeld gemaakt.
gender reveal party, dat verwijst naar een feestje waarop
ouders bekendmaken of hun nog ongeboren kindje een KUNNE
jongen of meisje is. Wederom gaat het om het biologi- Gender is dus verwarrend. Mag ik daarom tegenhangers
sche geslacht, vandaar het hier voorkomende, en cor- opwerpen die elk misverstand uitsluiten? Voor ‘biolo-
rectere, geslachtsonthullingsfeestje. Vreemd dat Engels- gisch geslacht’ had het Nederlands al geslacht en sekse. ONZE TAAL 2020 — 10
taligen hier weer gender gebruiken. Zouden zij dan toch Zo ontstaat geslachtskliniek. Voor het ‘gevoelde geslacht’
niet zo goed weten hoe het zit met biologisch geslacht stelt de elektronische Woordenlijst overbodig Engels (vind-
en gender? Dat is het waarschijnlijk niet. punt.nl) geslachtsbeeld voor, of het verouderde kunne.
Kunne is een verre verwant van gender, die dan dezelfde
SEX nieuwe betekenis krijgt. Zo ontstaat geslachtsbeeldstudies
We stuiten hier namelijk op een ander gat, nu in de En- of kunnestudies. Goed, dat is even wennen, maar ook gen-
gelse taal. Het Engels heeft maar één ander woord voor der is hier begonnen als vreemde woerd/eend in de bijt.  11