Page 18 - OnzeTaal_juni2021_HR

de les niet op tijd kan beginnen doordat iemand te laat is,
ben ík als docent degene die verontschuldigingen aan­
biedt. Ik mag een laatkomer niet in zijn hemd zetten.”
Het is duidelijk dat het sociale verkeer talloze regels
kent, met bijbehorende uitingen. “De omgang met an­
deren is overgoten met een laag vernis. Mensen dragen
maskers. Daar zijn ook woorden voor. Tatemae is de bui­
tenkant, honne is het echte gevoel, je ware ik.” Wanneer
tonen mensen dat? “Dat gebeurt heel weinig. In mijn
werk is dat soms frustrerend. Als iemand bij mij opeens
wegblijft van de lessen, krijg ik nooit te horen waarom
dat zo is. Een evaluatie van de cursus is vrij zinloos. karakters. Die kun je snel leren. Maar dan komt het
Kritiek uiten Japanners niet. Nooit. Het blijft altijd de ‘kanji’. Als je er daar zo’n drieduizend van kent, kom je
beleefde buitenkant.” een heel eind. Maar nog niet ver genoeg.”
Er doet zich nog een probleem voor als je Japans leert.
INTONATIE Linda Verheijen: “Ik kreeg in gewone conversaties geen
“Als je Japans leert, gaat het om taal én cultuur, die twee enkele feedback van Japanners. Ze verbeterden mij
kun je niet los van elkaar zien”, zegt Mitsue Shiraga. Zij nooit, terwijl ik dat juist zo graag wilde.”
kwam zo’n 25 jaar geleden vanuit Japan naar Nederland
en geeft sinds 2010 Japanse les (zie het kader op deze NEUS
bladzijde). Ze bevestigt, min of meer in spiegelbeeld, de Duidelijk: Japanners laten zelden het achterste van hun
woorden van Verheijen. “Nederlanders zijn graag direct tong zien. Er is volgens Linda Verheijen één uitzonde­
ring. “Onder invloed van alcohol laten ze het masker
weleens vallen. Drank zorgt voor een uitlaatklep. Het
“ Kritiek uiten Japanners niet. haalt even de druk van de ketel. Vergeet niet dat er in
de Japanse samenleving naast al die sociale regels een
Nooit.” enorme pressie bestaat om te presteren.”

Tot slot: welke typische gebaren gebruiken Japanners
bij gesprekken? “Gurugurupa”, zegt Verheijen, en ze
draait een denkbeeldig wieltje rond aan de rechterkant
en duidelijk. Daar heb ik veel problemen mee gehad. Als van haar hoofd. Dan opent zij de hand met gespreide
een vriendinnetje van mijn dochter vroeg of ze bij ons vingers. “Het geeft aan dat iemand niet helemaal
kon komen spelen, zei ik: ‘Daar moet ik even over na­ spoort. Wat je ook moet weten: als Japanners over zich­
denken.’ Dat is voor Japanners zoiets als ‘Nee, nu niet.’ zelf spreken, wijzen ze naar hun neus, en niet naar hun
Op mijn beurt ging ik weleens met mijn dochter mee die hart, zoals wij wel doen.”
bij een vriendinnetje wilde spelen. Ik vroeg aan de moe­ Het bekendste gebaar: de armen als twee zwaarden
der of dat goed was. Het antwoord verbijsterde mij: voor de borst kruisen. “Dat betekent ‘Nee!’” Wat krijgen
‘Nee.’ Punt uit. Eerlijk gezegd dacht ik dat die moeder we nou? Japanners zeggen toch nooit ‘nee’? “Toen ik in
niet wilde dat haar dochter met een Japans meisje om­ Japan op een kantoor werkte, op de vijfde verdieping,
ging. Maar later begreep ik dat ze bedoelde: ‘Liever niet had ik een jonge vrouwelijke collega die een ‘omiai’ zou
vandaag.’” hebben: een ‘date’ die door anderen georganiseerd is.
De moeilijkheden die Shiraga heeft ondervonden met Dat is heel gangbaar in Japan. Het meisje zou ‘haar’
het leren van het Nederlands, vertellen indirect iets over jongeman beneden op straat ontmoeten. Toen ze het
het Japans. “Ik vind de lidwoorden nog altijd lastig. Het kantoor verliet, zei ze: ‘Ik laat jullie wel zien of het wat
Japans heeft namelijk geen lidwoorden. En wij laten het is.’ Nou, wij stonden allemaal met de neuzen tegen het
onderwerp vaak weg en zelfs het lijdend voorwerp, als raam naar de scène beneden op straat te kijken. Het
je weet waarover het gaat. In het Nederlands zeg je: ‘Wat pleit was snel beslecht. Zonder dat de arme jongen het
denk je?’ In het Japans kun je volstaan met ‘Denk.’ De zag, kruiste ze binnen twee minuten beide armen: ‘Nee,
intonatie maakt duidelijk dat het een vraag is.” dit wordt niks.’” 
Is het volgens Shiraga wel mogelijk om als volwassen
westerling het Japans onder de knie te krijgen? “Ik kan
niet zeggen dat het niemand lukt. Het hangt sterk af van Broodje op straat
de interesse in de taal, het moet meer zijn dan een hob­
by. Neem het schrift met de drie soorten karakters die er PAULIEN CORNELISSE
zijn. Het ‘hiragana’ en ‘katakana’ tellen elk zo’n vijftig
oen ik eind vorige eeuw in Japan ging studeren,
T wist ik natuurlijk wel dat ik naar een beleefd
Japans leren in Nederland land afreisde. Het viel me aanvankelijk mee – nie-
ONZE TAAL 2021 — 6 niveaus Japans leren. Volksuniversiteiten, particuliere de neuzen richting de uitgang, voor een snel en pro-
mand keek geschokt als ik weer eens vergat om mijn
schoenen op de juiste manier neer te zetten (met
In tal van plaatsen in Nederland kun je op allerlei
instituten en talencentra bieden korte of langere
bleemloos afscheid).

Maar: je weet niet wat je niet weet. Ik at een
cursussen aan, waarbij vaak de nadruk ligt op spreek-
broodje op straat, toen een Amerikaanse mede-
vaardigheid. De Leidse universiteit heeft een drie-
jarige bacheloropleiding Japanstudies. De Zuyd
Hogeschool in Maastricht heeft binnen de afdeling
onbeleefd.” Oeps. Dat wist ik dus niet. Hij voegde er
Oriëntaalse Talen en Communicatie een studie Japans student zei: “Eten op straat vinden Japanners heel
geruststellend aan toe: “Maar als buitenlander kom je
die opleidt tot ‘Communicatiespecialist voor Japan’. met veel weg.”
18