Page 26 - OnzeTaal_febmrt2020_HR

ONDERZOCHT STERRE LEUFKENS EN GASTON DORREN

Waar houden taalkundigen zich mee bezig? Foto: Jeroen van Kooten

De regeltjes het laatst

en maandagochtend, eind augustus 2015. Acht
leraren Engels van scholengemeenschap Tromp
E Meesters in Steenwijk beginnen aan de eerste
schoolweek met enigszins rafelige boeken voor de brug-
klas: alle grammatica-uitleg en -oefeningen hebben ze
eruit gescheurd. Voltooide versus onvoltooide tijd? Rats,
weg ermee! Woordvolgorde? Ffft, niet nodig! Een van de
acht leraren is Leslie Piggott, tevens initiatiefnemer van
het experiment. Eind 2019 is ze in Utrecht gepromo-
veerd op haar opmerkelijke bevindingen.

NOGAL WIEDES
Sinds jaar en dag zijn we het zo gewend: grammatica is
bij de vreemde talen de ruggengraat van elke les en van
het hele onderwijs. De docent legt een regel uit, de leer-
lingen maken een invuloefening en doen dan nog een
spreektaakje waarin ze de regel moeten toepassen. Les-
sen zonder grammatica-instructie kunnen ze zich nau- Leslie Piggott, gepromoveerd op taalleerboeken waar
welijks voorstellen. Piggott wel. Misschien omdat ze zelf de grammatica uit gescheurd is.
vanaf haar achtste, vers uit Canada, op die manier Ne-
derlands heeft geleerd: al doende.
Maar ze weet ook dat eerder onderzoek haar ongelijk De twee methodes ontwikkelen dus vooral andere ty-
lijkt te geven. Leerlingen mét grammaticales scoorden pen taalvaardigheid, en na twee jaar lijkt de experimen-
daarin steevast beter dan leerlingen zonder. Alleen, wat tele aanpak meer op te leveren. “De groep van 2015 doet
werd daarin gemeten? Hoe goed ze grammaticaoefenin- dit jaar eindexamen, en ik ben heel benieuwd of ze hun
gen invulden. Ja, nogal wiedes. Maar uiteindelijk gaat voorsprong in begrijpend lezen hebben vastgehouden, of
Engels leren niet alléén maar om het invullen van gram- dat de twee groepen naar elkaar toe zijn gegroeid.”
maticaoefeningen – of eigenlijk helemaal niet.
Piggott pakte het daarom anders aan. Ze vergeleek HAK OP DE TAK
twee leerjaren lang het gesproken en geschreven Engels Wat vonden de betrokkenen er zelf van? De scholieren
van twee lichtingen scholieren op allerlei aspecten: hoe zelf hadden geen uitgesproken voorkeur. Sommige
grammaticaal correct het was, hoe gevarieerd hun woor- docenten waren vooraf bezorgd dat grammaticaloos
denschat was, hoe vloeiend ze spraken en ook hoe goed onderwijs te weinig zou opleveren. Bovendien vonden
ze begrepen wat ze lazen. De ene lichting (die in 2014 ze het lastig om hun lessen vorm te geven zonder de
aan de brugklas begon) kreeg les uit intacte boeken, de structuur die grammatica-instructie normaal biedt.
andere (2015) uit de gescheurde. De ene besteedde ruim “Docenten moesten heel erg wennen aan het hak-op-
een derde deel van de lestijd aan uitdrukkelijke gramma- de-tak-karakter van de lessen, ze misten een rust-
tica-uitleg en -oefeningen, de andere groep besteedde moment. Maar in het tweede jaar vertelden ze dat ze
die tijd aan lezen, zelf praten en woordjes leren. Alleen de vrijheid fijn vonden: ze konden opeens de hele les
aan het eind van hun tweede leerjaar kreeg de experi- aan een schrijfopdracht besteden, er echt de tijd voor
mentele groep in een korte cursus van zes uur lang echt nemen.”
grammatica-uitleg. Kortom, kun je scholieren Engels leren zonder de
nadruk te leggen op grammatica? Als je naar de totaal-
PROEFKONIJNEN uitkomsten kijkt, is het antwoord: ja. Piggott bepleit
Wat bleek tegen het eind van die twee jaar? De proef- dat ook. Maar de individuele uitkomsten lieten ook zien
konijnen met de rafelige boeken waren beter in begrij- dat sommige leerlingen meer baat hebben bij de ene
ONZE TAAL 2020 — 2/3 cursus. Daarna was die op hetzelfde niveau als bij de Gewoon praten zonder je om de regels te bekommeren,
methode, andere bij de andere. Vooral leerlingen die
pend lezen en spraken vloeiender. Als ze schreven, was
last hebben van talige faalangst zijn gebaat bij uitleg.
hun grammatica duidelijk slechter – tot aan die korte
dat werkt voor hen nu eenmaal minder goed.
traditionele groep, en ook enkele maanden later was
Maar voor pubers die niet van regels houden en wel

dat nog het geval.

van praten (en die schijnen er te zijn), ligt dat heel
Beter praten en lezen, maar minder correct schrijven

anders. Laat die maar lekker scheuren!
– hoe kan dat? Piggott heeft een sterk vermoeden: “Bij
het schrijven leunen leerlingen heel erg op hun kennis
van de regels, maar bij het spreken heb je geen tijd om
Leufkens en Gaston Dorren hebben verzorgd. Erica
daarover na te denken. De leerlingen die de regels had- Dit is de laatste ‘Onderzocht’-aflevering die Sterre
den geleerd, schreven accurater, maar bij het spreken Renckens, die nu ook al voor deze rubriek schrijft,
26 liepen ze vast en maakten ze juist meer fouten.” neemt het van hen over.