Page 24 - OnzeTaal_febmrt2020_HR

‘ Pak het

brood in’ Illustratie: Hein de Kort

Nederlanders gebruiken
bij verzoeken verzachtende
woorden als even of
misschien, Polen vooral

de gebiedende wijs. Zijn
Polen dus directer?

KATARZYNA WIERCIŃSKA
DOCENTE NEDERLANDS ADAM MICKIEWICZ-
UNIVERSITEIT, POZNAŃ, POLEN

moet geld overmaken”, zegt een Poolse klant beter zwijgen als je anders het risico loopt iemand te
moet geld overmaken”, zegt een Poolse
ongeduldig tegen de ING-medewerker. Die rea- kwetsen. Kritiek op de nieuwe jurk van je collega is niet
klant ongeduldig tegen de ING-medewer-
“U ker. Die reageert met: “Pardon?” De klant welkom en als je geen zin hebt om naar haar feestje te
U geert met: “Pardon?” De klant denkt dat de
denkt dat de bankmedewerker haar niet verstaan komen, kun je beter een smoesje verzinnen. Iemand van
bankmedewerker haar niet verstaan heeft, en dus zegt ze
het iets luider: “Maak geld over, alstublieft.” Ze is totaal middelbare leeftijd in de supermarkt met je en jij aan-
verbaasd als ze subtiel te horen krijgt dat ze nogal on- spreken is in Polen helemaal ondenkbaar.
beleefd overkomt. “Hoezo onbeleefd? Ik gebruik toch Nederlanders zijn volgens Polen ook ongeduldig en
de u-vorm en alstublieft?” Volgens haar zijn het juist de respectloos, omdat ze anderen continu in de rede vallen.
Nederlanders die continu botte en directe vragen stellen. In Polen wacht je tot iemand uitgepraat is, en pas dan
kun je reageren. Ook stellen Nederlanders te veel vragen
DWINGEND die niet zelden wel heel persoonlijk zijn. Is er een fami-
Het lijkt alsof Polen dol zijn op de gebiedende wijs. In lielid overleden? In Polen condoleer je iemand en vraag
gesprekken met familie en vrienden hoor je veel impera- je niet door over hoe oud hij was en waaraan hij gestor-
tieven. ‘Breng het afval weg’, ‘Doe de afwas’, ‘Ruim de ven is. Is een relatie op de klippen gelopen? Dan vraag je
tafel op’, ‘Help mij met eten klaarmaken’, ‘Zet koffie.’ dus niet wie het heeft uitgemaakt en wie nu voor de kat
Voor Nederlanders klinken die verzoeken heel dwingend, gaat zorgen. En je wacht een paar weken met jouw goed-
omdat het Pools geen verzachtende modale partikels bedoelde adviezen.
heeft om ze wat vriendelijker te maken, zoals even, maar,
misschien of eens. In Polen maakt het niet zoveel uit dat VORM EN INHOUD
de verzoeken zo kortaf zijn, want we zijn familie of Blijkbaar bedoelen Polen en Nederlanders iets anders als
vrienden en dus hoeven we niet extra beleefd tegen el- ze zeggen dat iemand direct is. Polen kijken vooral naar
kaar te zijn. We spreken onze moeder of beste vriendin de inhoud, dus wie gewoon zegt wat hij denkt, of veel
toch ook niet aan met u of mevrouw? De ander weet toch persoonlijke vragen stelt, is al snel te direct. Mijn Poolse
dat we het goed bedoelen en dat hoeven we toch niet studenten vinden het bijvoorbeeld erg moeilijk om te
keer op keer te bevestigen? Tussen collega’s onderling kijken naar een reisserie over Rusland waarin Jelle
gaat het er ook vaak zo aan toe, zoals bij de bakker: ‘Pak Brandt Corstius een huilende Siberische verkoopster in-
het brood in’ of ‘Ga die klant helpen.’ Polen vinden dit terviewt en maar blijft doorvragen. Waarom volgt er nóg
efficiënt werken. Waarom zouden we elkaar lange vragen een persoonlijke vraag als hij ziet dat dit onderwerp voor
stellen als ‘Zou je het brood kunnen inpakken?’ of ‘Kun haar zo pijnlijk is?
je die klant misschien even helpen?’ Dat kost veel te veel In Nederland kun je echter vrij ver gaan met persoon-
tijd. lijke vragen, zolang je ze maar beleefd formuleert. Direct
Ook als Polen spreken met mensen die ze niet ken-
nen, is een beleefd verzoek doodsimpel. Je zegt gewoon zijn heeft in Nederland meer te maken met hóé je het
ONZE TAAL 2020 — 2/3 bakker ‘Poproszę chleb razowy’ (‘Alstublieft volkoren- doet, dan moet je hem de ruimte geven om te kunnen
zegt. In tegenstelling tot Polen kijken Nederlanders
meer naar de vorm. Als je wilt dat iemand iets voor je
wat je wilt en zet er alstublieft voor. Zo zal een klant bij de
brood’) of ‘Proszę pokroic´’ (‘Alstublieft snijden’) zeggen,
weigeren. Vragen, conditionele vormen en woorden als
misschien lenen zich daar goed voor. Deze ruimte heeft
en bij de bank ‘Proszę przelac´ pieniądze’ (‘Alstublieft
de bankmedewerker van zijn Poolse klant niet gekregen.
geld overmaken’).
In het Nederlands kies je voor een duidelijke bood-

ONGEVRAAGDE MENING
Diezelfde Polen vinden Nederlanders vaak juist direct en
Nederlandse toeristen in Polen zich een beetje inhouden
onbeleefd, omdat ze zeggen wat ze denken zonder erom- schap en in het Pools voor een duidelijke vorm. Dus als
met vragen stellen en als Polen in Nederland wat meer
heen te draaien. Vaak geven ze ongevraagd hun mening vraagvormen en minder imperatieven gebruiken, dan
24 terwijl je daar echt niet op zit te wachten. In Polen kun je hebben we een hoop communicatieproblemen opgelost. 