Wat is de juiste spelling van de afkorting van zelfstandige zonder personeel?

Een zelfstandige zonder personeel is een zzp’er – met kleine letters, zonder punten, en met een apostrof voor het achtervoegsel -er. Het meervoud is zzp’ers.

Het achtervoegsel -er is eigenlijk overbodig. De voluit geschreven versie is immers niet iets als ‘zelfstandige-zonder-personeler’. Maar omdat iedereen een zelfstandige zonder personeel een zzp’er noemt, en niet een zzp, is dit toch de standaardvorm van het woord geworden. Vergelijkbare gevallen zijn bijvoorbeeld BN’er (‘bekende Nederlander’), rt’er (‘remedial teacher’) en ib’er (‘intern begeleider’): ook daarin is -er in feite overbodig.

Geen punten en hoofdletters

Zoals in de meeste afkortingen staan er in zzp geen punten. Die verschijnen vrijwel alleen in ‘echte afkortingen’, zoals p. (‘pagina’) en z.g.a.n. (‘zo goed als nieuw’), die nooit letter voor letter maar voluit worden uitgesproken – we zeggen dus meteen voluit de woorden waar de afkorting voor staat.

Hoofdletters zijn eveneens onjuist. Die worden alleen gebruikt in eigennamen (AZ, LUMC, VRT), in veel medische en technische (deels uit andere talen afkomstige) termen (DSL, ISBN), om onduidelijkheden te voorkomen (IT) en in een paar ingeburgerde gevallen (EHBO).

Geen streepje

Omdat -er niet als zelfstandig woord voorkomt, is het een achtervoegsel; zzp’er is in zijn geheel een afleiding. Zzper mag niet aan elkaar geschreven worden, omdat zzp letter voor letter wordt uitgesproken. Bij een afleiding komt er tussen de afkorting en het achtervoegsel geen koppelteken, maar een apostrof: zzp’er dus, net als EHBO’er, lts’er, sms’je en tv’tje. De meervouds-s komt gewoon aan het achtervoegsel vast: zzp’ers. Werkwoordsvervoegingen zijn ook afleidingen: zzp’en - hij zzp’t - zzp’de. Na ge- komt wel een koppelteken: ge-zzp’d.

Een koppelteken is wél juist in een samenstelling met een afkorting (de delen van een samenstelling komen ook als zelfstandig woord voor): zzp-constructie, zzp-hypotheek, zzp-opdracht, zzp-pensioen, zzp-tarieven. Soms komt ook zzp’er in een samenstelling voor (met tussen-s): zzp’erslening, zzp’ersnieuws, zzp’erspensioen. Een streepje ter verduidelijking is toegestaan: zzp’ers-pensioen.