Wat betekent van in de zin ‘Er hing een mooie tekening van Sofie’?

Een tekening van Sofie heeft op zijn minst drie betekenissen:

• Sofie heeft de tekening gemaakt.
• Sofie is de bezitter van de tekening.
• Sofie is door iemand anders getekend.

Daarnaast kan het voorzetsel van bijvoorbeeld ook de herkomst van iets of iemand aangeven (‘Ik kom van het platteland’) of een oorzaak (huilen van het lachen).

Van geeft vaak aan wie/wat iets bezit, zoals in het huis van Sofie en de lange staart van de kat.

Van kan ook datgene aanduiden wat voor ons gevoel het onderwerp is van de handeling die in het zelfstandig naamwoord besloten ligt. We noemen dit ‘het logisch onderwerp’. Zo zijn in het borrelen van de soep (de soep borrelt) en de afgang van de minister (de minister gaat af) respectievelijk de soep en de minister het logisch onderwerp. Zo bezien is een tekening van Sofie een werkstuk dat Sofie gemaakt heeft.

Maar van kan ook het logisch lijdend voorwerp aangeven van de handeling die in het zelfstandig naamwoord besloten ligt: het opdienen van de soep (de soep wordt/is opgediend) en het schofferen van de minister (de minister wordt/is geschoffeerd). Zo opgevat is een tekening van Sofie (Sofie wordt/is getekend) een tekening waarop Sofie staat afgebeeld.

Zonder context zijn daardoor formuleringen als het verraad van de vrijheidsstrijder en de beoordeling van de commissie dubbelzinnig: heeft de vrijheidsstrijder verraad gepleegd of is hij verraden, heeft de commissie iets/iemand beoordeeld of is de commissie zelf beoordeeld?