Wat wordt bedoeld met de trappen van vergelijking?

De trappen van vergelijking worden gebruikt om twee of meer zaken met elkaar te vergelijken. Naast de stellende trap (mooi) heb je de vergrotende trap (mooier) en de overtreffende trap (mooist). Van bijvoeglijke naamwoorden (zoals mooi) kunnen dus vormen worden afgeleid (mooier, mooist) die aangeven of de eigenschap ‘mooi’ sterk aanwezig is of zelfs heel sterk aanwezig is in vergelijking met een of meer andere zaken.

Mooi, mooier, mooist

Meestal worden de vergrotende en overtreffende trap gevormd door -er respectievelijk -st achter een bijvoeglijk naamwoord te plaatsen. Soms verandert er daarbij iets aan de spelling ten opzichte van het basiswoord:

• blond - blonder - blondst
• nieuw - nieuwer - nieuwst
• groot - groter - grootst
• lief - liever - liefst
• chic - chiquer - chicst

Woorden op een r, een e of een s-klank

Er zijn enkele bijzondere gevallen waarin de vorming van de trappen van vergelijking iets anders gaat, namelijk:

• als het bijvoeglijk naamwoord op een r eindigt, verschijnt er in de vergrotende trap vaak een d:
  • duur - duurder - duurst
  • zuur - zuurder - zuurst
  • donker - donkerder - donkerst
• als het bijvoeglijk naamwoord eindigt op een stomme e, komt er in de vergrotende trap alleen een r achter; de overtreffende trap wordt dan meestal omschreven met meest:
  • stupide - stupider - meest stupide (eventueel stupiedst)
  • morbide - morbider - meest morbide
  • oranje - oranjer (ook vaak: meer oranje) - meest oranje
  • timide - timider - meest timide (eventueel timiedst)
• als het bijvoeglijk naamwoord eindigt op een s-klank, komt er in de overtreffende trap alleen een t achter:
  • vers - verser - verst
  • boos - bozer - boost

Meest enthousiast

Als de overtreffende trap moeilijk uitspreekbaar wordt, wordt meest voor het bijvoeglijk naamwoord geplaatst: logisch - logischer - meest logisch; enthousiast - enthousiaster - meest enthousiast. Vormen als meest mooie en meest lelijke komen ook wel voor, maar het is bij deze woorden niet nodig de overtreffende trap te omschrijven met meest. Mooist(e) en lelijkst(e) hebben duidelijk de voorkeur. (Meer hierover staat in het advies over meest origineel.)

Onregelmatige vormen

Enkele woorden hebben onregelmatige trappen van vergelijking:

• goed - beter - best
• kwaad (‘erg’) - erger - ergst (maar: kwaad (‘boos’) - kwader - kwaadst)
• graag (‘met plezier’) - liever - liefst
• veel - meer - meest
• weinig - minder - minst

De stellende trap wordt overigens ook wel de positief genoemd, de vergrotende trap de comparatief en de overtreffende trap de superlatief.