Wat is het best: ‘Hoewel iedereen het ermee eens was ...’ of ‘Ondanks dat iedereen het ermee eens was ...’?

Hoewel is een voegwoord: een woord dat zinsdelen met elkaar verbindt. Ondanks is een voorzetsel, net als bijvoorbeeld bij, in, naar, met, tegen of dankzij. Voorzetsels zijn niet zomaar als voegwoord te gebruiken: ‘Ondanks iedereen het ermee eens was ...’ is niet mogelijk. Als ondanks wordt aangevuld met het voegwoord dat, kan het wél de functie van voegwoord vervullen. Zo zijn onder meer nadat, opdat en omdat ook ontstaan. Toch is veel mensen geleerd dat ze ondanks dat moeten vermijden omdat het omslachtig en lelijk is. Ondanks dat komt overigens al zeker twee eeuwen op schrift voor.

In sommige zinnen lijkt er een subtiel verschil te bestaan tussen hoewel en ondanks dat. Een voorbeeld:

• Hoewel het niet zo hoorde, gaf de sporter de koningin een zoen.
• Ondanks dat het niet zo hoorde, gaf de sporter de koningin een zoen.

De eerste zin klinkt iets neutraler dan de tweede: het hoorde misschien niet zo, maar de sporter vond dat het wel kon. Of misschien wíst hij niet dat het niet zo hoorde. In de tweede zin legt ondanks dat meer nadruk op het feit dat de zoen tegen de etiquetteregels inging. Daardoor krijg je sterker de indruk dat het om een bewuste keuze ging: het kon de sporter niet schelen of het zo hoorde of niet, hij deed het toch.

Ondanks het feit dat

Ondanks het feit dat ... is ook een tamelijk vaste verbinding. Bijvoorbeeld: ‘Ondanks het feit dat de hoofdpersoon van dit boek onsympathiek is, kun je je met haar identificeren.’ Ondanks het feit dat is wel érg nadrukkelijk. Een zin met hoewel is vaak mooier: ‘Hoewel de hoofdpersoon van dit boek onsympathiek is, kun je je met haar identificeren.’