Zijn als, indien en wanneer synoniemen van elkaar of is er een betekenisverschil?

De voegwoorden als en wanneer hebben allebei de betekenis ‘op het moment dat’: ‘Als/wanneer het hard waait, liggen er hier veel takken op de weg.’ Als, wanneer en indien kunnen daarnaast alle drie ‘in het geval dat’ en ‘onder de voorwaarde dat’ betekenen: ‘Als/wanneer/indien u zich direct aanmeldt, krijgt u tien procent korting.’

Als en wanneer: voegwoorden van tijd

Als en het iets formelere wanneer kunnen allebei een voegwoord van tijd zijn in de betekenis ‘op het moment dat’. Voorbeelden:

Ik word altijd vrolijk als ik over de dijk fiets.
Ik word altijd vrolijk wanneer ik over de dijk fiets. (iets formeler)
Als de dagen duidelijk langer worden, lijkt alles weer een stukje lichter.
Wanneer de dagen duidelijk langer worden, lijkt alles weer een stukje lichter. (iets formeler)

Als, wanneer en indien: veronderstelling of voorwaarde

Als, wanneer en indien kunnen alle drie een voegwoord van veronderstelling of voorwaarde zijn in de betekenis ‘in het geval dat’ en ‘onder voorwaarde dat’. Indien is een formeel woord. Het past in zinnen als: ‘Indien de verstrekte gegevens onvoldoende zijn voor de beoordeling van de aanvraag, kan besloten worden de aanvraag niet te behandelen.’ Als het de bedoeling is dat iedereen deze zin begrijpt, kan hij overigens beter herschreven worden in duidelijke taal, zónder indien.

Nog een paar voorbeelden:

Als je nog vragen hebt, klop dan gerust bij mij aan.
Wanneer je nog vragen hebt, klop dan gerust bij mij aan. (iets formeler)
Indien je nog vragen hebt, klop dan gerust bij mij aan. (formele schrijftaal, hier niet passend)
Dit artikel zit achter een betaalmuur. Als u zich registreert, kunt u het lezen.
Dit artikel zit achter een betaalmuur. Wanneer u zich registreert, kunt u het lezen. (iets formeler)
Dit artikel zit achter een betaalmuur. Indien u zich registreert, kunt u het lezen. (formele schrijftaal, nogal plechtig)