Welke titulatuur hoort bij adellijke personen?

Tegenwoordig kun je een brief aan een adellijke persoon heel goed beginnen met Geachte heer/mevrouw [achternaam]. De formele titulatuur hooggeboren en hoogwelgeboren is sterk verouderd. Bij het aanspreken van adellijke personen kun je gewoon meneer of mevrouw gebruiken. Voor leden van het Koninklijk Huis gelden er nog wel formele regels voor adressering, aanhef en aanspreking.

Het gebruik van de ouderwetse titulatuur is in de loop van de twintigste eeuw zo ongeveer uitgestorven. Dat geldt niet voor leden van het Koninklijk Huis: voor hen zijn de formele regels nog wél gangbaar (zie ook deze pagina daarover).

Ouderwetse adellijke titulatuur

In Nederland komen drie adellijke titels voor: graaf/gravin, baron/barones en ridder. De meeste mensen van adel in Nederland hebben echter geen titel, maar gebruiken alleen het predicaat jonkheer of jonkvrouw. Bij deze titels en bij het predicaat jonkheer/jonkvrouw hoort deze ouderwetse titulatuur:

gravin/graaf - adressering: De hooggeboren vrouwe/heer; aanhef: Hooggeboren vrouwe/heer
barones/baron - adressering: De hoogwelgeboren vrouwe/heer; aanhef: Hoogwelgeboren vrouwe/heer
ridder - adressering: De hoogwelgeboren heer; aanhef: Hoogwelgeboren heer
jonkvrouw/jonkheer - adressering: De hoogwelgeboren vrouwe/heer; aanhef: Hoogwelgeboren vrouwe/heer

Tegenwoordig kan een brief aan iemand van adel ook de adressering De heer [achternaam] of Mevrouw [achternaam] krijgen, waarbij de aanhef Geachte heer [achternaam] en Geachte mevrouw [achternaam] hoort, of zelfs Beste meneer [achternaam] en Beste mevrouw [achternaam] – net als bij alle andere mensen dus. Alleen in zeer formele situaties, waarbij oude protocolregels gelden, wordt titulatuur als hooggeboren en hoogwelgeboren nog gebruikt.

Bij het aanspreken van adellijke personen is het in het dagelijks leven zéker gebruikelijk gewoon meneer of mevrouw te zeggen.

In België is de situatie anders. Meer informatie daarover is te vinden op de website van de Taalunie.

Combineren met initialen en andere titels

Het boek Titels, graden en titulatuur geeft de volgende regels voor het combineren van adellijke titels (prins(es), graaf/gravin, baron(es) en ridder) en predicaten (jonkheer/-vrouw) met initialen en academische titels en graden:

Initialen komen ná een predicaat en vóór een titel: jonkvrouw A. de Savornin Lohman, D. graaf van der Duyn.
De traditionele academische titels staan altijd direct voor de initialen: jonkvrouw mr. A. de Savornin Lohman; drs. D. graaf van der Duyn.
De academische graden die horen bij de bachelor-masterstructuur staan helemaal achteraan: jonkheer A. van den Santheuvel MSc; D. graaf van der Duyn MBA.
Ambtstitels en militaire rangen staan helemaal vooraan: professor jonkheer A. van den Santheuvel; majoor D. graaf van der Duyn.

Voorvoegsel met kleine letters

Na een adellijke titel of adellijk predicaat wordt een voorvoegsel als van of de met een kleine letter geschreven, ongeacht of er voorletters worden gebruikt: T. baron de Raet; gravin van den Santheuvel.