Wat is juist: aambeeld of aanbeeld?

Een aambeeld is een ijzeren smeedblok. Het is ook de benaming voor het middelste gehoorbeentje, omdat dit op een aambeeld lijkt (de namen van de drie gehoorbeentjes: hamer, aambeeld, stijgbeugel).

Aanbeeld (met een n) is het oudst. Aan betekent hier ‘aan’ of ‘op’. Beeld is waarschijnlijk een vervorming van een oude werkwoordstam bautan, die de betekenis ‘slaan’ of ‘stampen’ had. De mensen herkenden die oude stam in de loop van de tijd niet meer. In de Middeleeuwen sprak men van een anebilt en aenbelt, dat uiteindelijk aanbeeld werd. Aanbeeld is dus een geval van volksetymologie.

De n werd in de uitspraak een m onder invloed van de b van -beeld. Dat is een bekend fenomeen dat ‘assimilatie’ wordt genoemd. Deze m werd steeds vaker ook opgeschreven en zo is de spelling aambeeld in gebruik gekomen. Deze spelling is in elk geval in de zestiende eeuw al aangetroffen. Aambeeld is nu gebruikelijker dan aanbeeld.