Wat zijn de Latijnse equivalenten van Nederlandse grammaticale termen?

Een bijvoeglijk naamwoord is in het Latijn een adjectief of adjectivum, een voorzetsel een prepositie. Andere Latijnse grammaticale begrippen staan hieronder.

Voor veel grammaticale begrippen bestaan zowel Nederlandse als op het Latijn gebaseerde termen. In andere talen dan het Nederlands zijn de grammaticale termen vaak afgeleid van de Latijnse benamingen. Handig om die te kennen dus. Bijvoorbeeld als je lesgeeft aan anderstaligen (NT2’ers): de Latijnse benamingen zijn dan makkelijker om iets uit te leggen dan de (nog onbekende) Nederlandse. Sommige lesmethoden voor anderstaligen gebruiken om die reden ook de (vernederlandste) Latijnse termen.

Als in het Nederlands op het Latijn gebaseerde namen worden gebruikt, zijn die vaak vernederlandst. Zo gaat het meestal niet over substantivum, maar over substantief. Hieronder staan enkele tabellen met de Nederlandse en op het Latijn gebaseerde namen voor grammaticale begrippen.

Namen voor zinsdelen

Nederlandse naam	Latijnse naam (al dan niet vernederlandst)
persoonsvorm	finiet werkwoord, verbum finitum
gezegde	predicaat
naamwoordelijk deel van het gezegde	predicaatsnomen
onderwerp	subject
lijdend voorwerp	direct object
meewerkend voorwerp	indirect object
bezittend voorwerp	possessieve datief
bijwoordelijke bepaling	adverbiale bepaling
bijvoeglijke bepaling	attributief, attributieve bepaling
voorzetselvoorwerp	prepositioneel object

Namen voor werkwoordstijden

Nederlandse naam	Latijnse naam (al dan niet vernederlandst)
onvoltooid tegenwoordige tijd	presens
onvoltooid verleden tijd	imperfectum
voltooid tegenwoordige tijd	perfectum
voltooid verleden tijd	plusquamperfectum
onvoltooid tegenwoordig toekomende tijd	futurum
voltooid tegenwoordig toekomende tijd	futurum exactum
onvoltooid verleden toekomende tijd	futurum praeteriti
voltooid verleden toekomende tijd	futurum exactum praeteriti

Namen voor woordsoorten

Nederlandse naam	Latijnse naam (al dan niet vernederlandst)
werkwoord	verbum
hele werkwoord	infinitief
koppelwerkwoord	copula
hulpwerkwoord	verbum auxiliare
zelfstandig naamwoord	substantief
bijvoeglijk naamwoord	adjectief
voornaamwoord	pronomen
persoonlijk voornaamwoord	pronomen personale
bezittelijk voornaamwoord	possessief pronomen
aanwijzend voornaamwoord	demonstratief pronomen
betrekkelijk voornaamwoord	relatief pronomen, relativum
wederkerend voornaamwoord	reflexief pronomen
wederkerig voornaamwoord	reciprook pronomen
vragend voornaamwoord	interrogatief pronomen
onbepaald voornaamwoord	indefiniet pronomen
bijwoord	adverbium
lidwoord	artikel
tussenwerpsel	interjectie
telwoord	numerale (mv. numeralia)
hoofdtelwoord	cardinale (mv. cardinalia)
rangtelwoord	ordinale (mv. ordinalia)
voegwoord	conjunctie
voorzetsel	prepositie

Andere grammaticale begrippen

Nederlandse naam	Latijnse naam (al dan niet vernederlandst)
eerste naamval	nominatief
tweede naamval	genitief
derde naamval	datief
vierde naamval	accusatief
onderwerpsvorm	subjectsvorm
voorwerpsvorm	objectsvorm
aangesproken persoon	vocatief
bedrijvende vorm	actief
lijdende vorm	passief
trap van vergelijking	comparatio
stellende trap	positief
vergrotende trap	comparatief
overtreffende trap	superlatief
toevoegsel	affix
voorvoegsel	prefix
achtervoegsel	suffix
tussenvoegsel	infix
klinker	vocaal
medeklinker	consonant
lettergreep	syllabe
hoofdletter	kapitaal (kleine letters worden ook wel onderkast genoemd)