Wat betekent ammehoela en waar komt deze uitdrukking vandaan?

Ammehoela, ook wel gespeld als amehoela, ammenoela en aan me hoela, betekent iets als ‘nooit van m’n leven’, ‘geen sprake van’, ‘bekijk ’t maar’, ‘ik geef er niets om’, ‘ik luister niet naar je’. Je roept het uit als je iets niet gelooft of iets beslist niet wilt doen.

In dit tussenwerpsel zit eigenlijk de naam van een persoon: koning Amanoellah van Afghanistan (1892-1960). Deze koning wilde zijn land naar westers model hervormen. In 1927 en 1928 maakte hij reizen voor Europa om inspiratie op te doen. Deze reizen kregen veel aandacht in de pers. Maar er ontstonden direct (in 1928) felle protesten tegen zijn westerse hervormingen, bijvoorbeeld tegen het voorschrift dat iedereen in Kaboel westerse kleding moest dragen. De protesten leidden tot een opstand en in 1929 was hij gedwongen afstand te doen van de troon. Amanoellah leefde de rest van zijn leven in ballingschap en werd een veelbesproken societyfiguur in Europa.

Volgens Marc De Coster (Woordenboek van populaire uitdrukkingen, clichés, kreten en slogans, 2002) werd ammehoela al in de jaren twintig van de twintigste eeuw gebruikt door jongeren. Vanaf de jaren zestig krijgt de uitroep bredere bekendheid, misschien doordat hij voorkomt in de musical Sweet Charity (1969). De uitroep ammehoela ging daarbij gepaard met een klap op de bil. Waarschijnlijk omdat het gebruikt werd als een variant van aan m’n reet.

In het Eponiemenwoordenboek (1993) van Ewoud Sanders staat dat de vroegere gewoonte om ammehoela uit te spreken terwijl je een klap op je eigen bil geeft, zou teruggaan op het feit dat koning Amanoellah door zijn volk was weggestuurd, en dus een figuurlijke schop onder zijn achterste had gekregen. Sanders citeert uit een revue, omstreeks 1928 opgevoerd, waarin de volgende dialoog te horen zou zijn geweest: “‘Ik ben de koning.’ ‘Ha, ha, jij koning? Aan me hoela!’ ‘Ja, ik ben koning Amanoellah!’”

Andere kreten die ‘bekijk het maar’ betekenen, zijn onder meer: Krijg de rambam! en Krijg het heen-en-weer!

Meer lezen? 

• Etymologiebank (waarin ook het Eponiemenwoordenboek is opgenomen)
• Marc De Coster, Woordenboek van Populair Taalgebruik