Page 28 - OnzeTaal_sept2020_HR

OPEN PODIUM

In ‘Open podium’ hebt u, lezers van Onze Taal, het voor het zeggen. Is u iets opgevallen? Wilt u iets kwijt?
Laat het ons weten: openpodium@onzetaal.nl (of: redactie Onze Taal, Paleisstraat 9, 2514 JA Den Haag).

MIDDELBARE SCHOOL het onverantwoordelijke gedrag van Dat had ik nooit eerder gelezen: een le-
TOM ROTMEIJER - HENDRIK-IDO-AMBACHT sommigen, wel een vraagteken bij moet zende tekst. Het zou heel goed uit het
zetten. Engels kunnen komen.
erkwaardig dat de term middel- Bedoeld wordt hier oplaaien: geen Het gaat in deze gevallen niet om
M bare school nog altijd gangbaar is, opzettelijke handeling, maar een door- goed of fout, en ook niet om mooi of
hoewel de Wet op het voortgezet on- gaans ongewenst gebeuren. Oplieren lelijk, maar misschien toch wel om rijk
derwijs (sinds 1968) de term voortgezet is wat ze met de maatregelen zouden of arm: wat kun je met je taal uitdruk-
onderwijs vermeldt. Weliswaar bestaat moeten doen om oplaaien van het virus ken? Als de bank mij meldt dat ‘de ren-
het vmbo (waarvan de m inderdaad te voorkomen. te wijzigt’, dan klinkt dat onvermijde-
staat voor ‘middelbaar’), maar wettelijk lijk, een economische wetmatigheid.
is dat een school voor voortgezet on- Zegt de bank dat ‘zij de rente wijzigt’,
derwijs. ‘HET DOCUMENT LAS’ dan vraag ik me wél af waarom, en wijt
Sinds de invoering van de Wet ba- J.H.M. RANZIJN - EGMOND AAN DEN HOEF ik die verandering aan een geldbeluste
sisonderwijs in 1985 worden de termen bankier.
kleuterschool en lagere school nauwelijks e taal verandert en die veranderin- Ook door het te onpas gebruiken
meer gebruikt, maar de juiste aandui- D gen stop je niet. Dat weten wij le- van de bedrijvende in plaats van de lij-
ding basisschool wél. Ik pleit ervoor op zers van Onze Taal inmiddels wel. In het dende vorm verdwijnt er onmiskenbaar
deze manier ook alleen nog maar scho- Nederlands anno 2020 zijn overganke- iets uit beeld. Bij de lijdende vorm ben
len voor voortgezet onderwijs te gebrui- lijke werkwoorden onovergankelijk ge- je je bewust van degene die of dat wat
ken, en middelbare school in Nederland worden: bladzijden ‘missen’ tegenwoor- de handeling verricht, zelfs als de bepa-
te reserveren voor de geschiedenis- dig, rentes ‘wijzigen’ en musea ‘ope- ling met door ontbreekt. Bij ‘De rente
boeken. nen’. Ook de lijdende vorm lijkt meer in wordt gewijzigd’ hebben we nog oog
onbruik te raken: een museum ‘wordt’ voor een veroorzaker, bij ‘De rente wij-
niet meer ‘geopend’, maar ‘opent’ dus. zigt’ niet.
OPLIEREN De laatste tijd kwam ik een voor mij Het Nederlands wordt armer.
HOMME BINKSMA - STEDUM nieuwe vorm van dit taalgebruik tegen.
In NRC van maandag 11 mei schreef cor-
e afgelopen maanden hebben we respondent Eva Oude Elferink vanuit MONGOOL
D in de persconferenties van onze New Delhi over de strijd tegen het co- MARJORIE VAN HALEM - VOORTHUIZEN
regering, het Outbreak Management ronavirus in India. Zij verwijst naar een
Team (OMT) en het RIVM inzake het bevel van het ministerie van Binnen- n een van mijn lessen Nederlands als
wereldwijd woekerende coronavirus de landse Zaken: I tweede taal aan hogeropgeleiden
term oplieren geregeld maar verkeerd schold iemand een groepsgenoot voor
gebruikt horen worden. Zo hoorden we “Het hebben van de Aarogya Setu- de grap uit voor ‘mongool’. In deze
minister-president Rutte dit voorjaar app is vanaf heden verplicht voor groep zat toevallig iemand uit Mongolië.
zeggen dat het virus weer zou kunnen werknemers in zowel de publieke als Zij reageerde als volgt: “Weet je hoe wij
‘oplieren’. private sector”, las het document dat in Mongolië mensen met het downsyn-
Oplieren betekent ‘iets (met een lier) begin mei werd vrijgegeven. droom noemen? ‘Hollands ziek’. Dit als
ophijsen of -takelen’, een bewuste en wraak op de Nederlanders die voor zulke
opzettelijke handeling. Niemand met mensen het woord mongool gebruikten,
gezond verstand zal willen dat we het en soms nog steeds gebruiken.”
virus op die manier opzettelijk een Ik vond het getuigen van karakter en
handje helpen zich verder te versprei- gevoel voor humor, al was het ook wel
den – hoewel je daar, te oordelen naar behoorlijk beschamend. Ik ging eens na
hoe het zat, en ontdekte dat de term
mongool voor mensen met het down-
syndroom in 1965 in de ban is gedaan.
Wikipedia meldt: “De term mongolisme
ZEPERD VAN DE MAAND is binnen de westerse wereld zo’n 100
jaar een geaccepteerde term gebleven.
Hebt u weleens een taalblunder begaan? Meld ons die zeperd dan Na de ontdekking in 1959 van de oor-
zaak van het syndroom, de trisomie-21,
via zeperd@onzetaal.nl, en maak kans op het enige echte Onze Taal-zeepje.
ONZE TAAL 2020 — 9 GECREDITEERD van onderzoekers en van Mongolië is
raakte de term in onbruik. Op verzoek

de term in 1965 officieel verdwenen als
Jan van der Graaf - Rotterdam
naam voor trisomie-21.”
Ik heb vroeger jarenlang gewerkt
estig jaar geleden werd ik jongste bediende bij de Nederlandse Midden-

met mensen met het downsyndroom,
Z standsbank in Rotterdam. Een groot gedeelte van de dag zat ik op grote
vellen papier te ‘debiteren en te crediteren’.
niet als iets beledigends, maar ‘gewoon’
Op een dag was de procuratiehouder, mevrouw Trum, jarig. In een lange rij
als benaming. Wij wisten niet beter. Nu
liep de hele boekhouding langs haar om haar te feliciteren. Toen ik aan de en wij noemden hen altijd ‘mongool’,
beurt was zei ik: “Hartelijk gecrediteerd, mevrouw Trum.” wel. 
28