Page 24 - OnzeTaal_sept2020_HR

Drie frametips

1. Kies voor de kern. Een effectief frame beperkt
zich tot de belangrijkste rode draad en dat bete-
kent: schrappen van losse eindjes! Wat wil je nu
echt overbrengen en wat is eigenlijk bijzaak of
iets voor een later moment?
2. Zeg wat het wél is. Ingaan op wat de ontvanger
van de boodschap allemaal níét moet denken is
helaas weinig effectief. Als Rutte zegt: “Ik ben
geen moederskindje”, wat blijft er dan hangen?
Juist: Rutte is een moederskindje.
3. Spreek de zintuigen aan. Ons brein kan veel ge-
makkelijker concrete informatie verwerken dan
heel abstracte informatie. Daarom blijft een voor-
beeld vaak beter hangen dan het grotere verhaal
erboven. Kies voor een krachtige beeldspraak, een
sprekend voorbeeld of een anekdote om de kern
van het frame mee over te brengen.

biliteit en nieuwe woorden bieden juist veel plezier.” adviseren en schrijven boeken. Ik vind het heel eervol
Over taalcreativiteit gesproken: framing – had daar dat ik een bijdrage heb mogen leveren aan de Handrei-
geen Nederlandse term voor kunnen zijn? king communicatieaanpak coronavirus van het Nationale
“Ik ben taalbeheerser: ik gebruik wat werkt. Met een Kernteam Crisiscommunicatie.”
letterlijke vertaling als kadrering heb je nog meer uit
te leggen. En ik heb gemerkt dat de term framing een LAAGGELETTERDHEID
sluimerende kracht heeft. Mensen denken al snel: hier “Daarnaast deden we bijvoorbeeld onderzoek naar
is iets te halen.” framing van laaggeletterdheid. Een van de frames die we
Hoe ben je zelf in het vakgebied framing terecht- daar tegenkwamen is: ‘laaggeletterdheid kost de samen-
gekomen? leving heel veel geld doordat laaggeletterden bijvoor-
“Na een bachelor Japans koos ik voor de masteroplei- beeld minder snel werk vinden en vasthouden en ze
ding Retorica en Argumentatie. Daar werd ik gefasci- meer zorgkosten maken’. Dit is een zeer negatief en de-
neerd door het feit dat een verhaal met relatief weinig humaniserend frame, zeker als je oplossingsperspectief
argumenten effectiever kan zijn dan een verhaal dat is: laten we geld investeren in deze laaggeletterden
ermee doorspekt is. Maar hoe komt het dat inhoude- (want in dit frame gaan ze daardoor nóg meer kosten).
lijke kwaliteit niet allesbepalend is? Toen ik het boek Ons advies: frame het onderwerp liever als ‘investeren
Don’t Think of an Elephant van de Amerikaanse taal- in mensen die moeite hebben met lezen en schrijven le-
kundige George Lakoff las, een standaardboek over de vert veel op: zij zijn gezonder en krijgen en houden eer-
framingstheorie en metaforen, wist ik: dit is het!” der werk’. Zelfde inhoud, veel positiever perspectief!”
“Tijdens mijn studie ben ik stage gaan lopen bij “Daar komt bij: iemand een ‘laaggeletterde’ noemen
GroenLinks. Ik heb daar onderzocht hoe duurzaamheid is hem of haar reduceren tot deze (statische) toestand.
werd geframed en ingezet in de campagne. En toen er Iemand met moeite met lezen en schrijven is veel minder
plotseling verkiezingen kwamen, bleek mijn kennis labelend. Het is hetzelfde verschil als tussen demente en
wat waard te zijn. Ik heb me ingeschreven bij de Kamer iemand met dementie.”
van Koophandel en ben een eigen bedrijf begonnen: Je hebt inmiddels drie boeken geschreven. Wat heb je
Taalstrategie. We geven cursussen, doen onderzoek, geleerd sinds het eerste?
“Dat mensen enige interesse hebben in de framings-
theorie, maar vooral heel veel in de praktijk. En dan zien
ze het plotseling overal: taal stuurt in het nieuws, bij de
wijkborrel, in de gezondheidszorg, in de rechtspraak. En
Framing in de klassieke retorica natuurlijk in de politiek: hoor je het woord tsunami, dan
denk je dankzij het framingswerk van Wilders meteen
Framing is eigenlijk iets van alle tijden. Sarah Gage- aan migranten.”
stein: “De vader van de retorica, Aristoteles, was “Er is in mijn ervaring een kleine groep mensen die
eigenlijk al met framing bezig met zijn diepgaande niet wil accepteren dat taal per definitie subjectief is.
ONZE TAAL 2020 — 9 en framing is: de boodschap is meer dan de inhoud reld vertegenwoordigt. ‘Het is de schuld van de ander
inzicht in de werking van metaforen en beeldend
Ze begrijpen niet dat wat zij zelf zeggen ook maar een
frame is, dat past in een verhaal dat hun kijk op de we-
taalgebruik (‘enargeia’). Het verband tussen retorica
dat die me niet begrijpt.’ Ze zien framing als bedreigend:
alleen. En je bent effectiever als je dat snapt.”
het wordt tégen hen gebruikt. Maar ze gebruiken het na-
“Wat we nu meer weten is: hoe het werkt in ons

brein, hoe het ene woord of beeld je automatisch bij
tuurlijk zelf – onbewust – ook als ze hun eigen verhaal
het andere brengt, wat de associaties en de olifanten-
paadjes in het brein zijn. Framing is – met de grotere
van de feiten. Maar wat je doet, is bepalen welke feiten
het zwaarst gewogen moeten worden door de ontvanger.
aandacht voor hoe het verhaal landt bij het publiek – vertellen. Framingsadvies zien ze als het vertroebelen
een moderne variant van klassieke retorica.” En daar richt je je verhaal op in, net als wat klassieke
24 retorica al eeuwen doet.” 