Page 29 - OnzeTaal_nov2019_HR
P. 29
Na een woord als want hoeft
niet meer een hele zin te
volgen – een enkel woord
volstaat. Waarom is dat?
MARC VAN OOSTENDORP
Illustratie: Filip Vandewiele
Want Lowlands
ereldwijd verandert er iets aan het woord maal een plaats is waar je zaken niet zo gemakkelijk
want en allerlei buitenlandse equivalenten. kunt verbieden. In de tweede zin gaat het erom dat
W We hebben er bewijs voor in uiteenlopende Wilders enorme electorale winst kan verwachten als
talen als het Duits, Fins, Frans, Italiaans, Koreaans, naar buiten komt wat “de intenties” zijn, enzovoort.
Noors, Roemeens, Russisch, Slowaaks en Tsjechisch. En
het Nederlands. Waar je vroeger want alleen kon gebrui- GEZELLIG BAKKELEIEN
ken in zinnen als ‘Nee, want ik ga naar Lowlands’, Waar komt deze verkortingsstrategie vandaan? En
waarin een hele zin volgde op want, zeggen en schrijven waarom vinden we dit relatief nieuwe verschijnsel in
mensen nu zinnen als: zoveel talen terug? Sommige mensen zeggen dat de
taal nu eenmaal korter wordt in onze jachtige tijd,
- Nee, want Lowlands. maar dat gaat voorbij aan het feit dat je niet zomaar
willekeurig woorden uit een zin kunt weglaten. Ik ver-
Een neerlandicus in Berlijn, Martin Konvic � ka, vond bo- moed dat het eerder zo is dat we de taal op een infor-
venstaande zin op internet. Hij schreef er onlangs over melere manier zijn gaan hanteren: we spreken elkaar
in het vakblad Internationale Neerlandistiek. De construc- op allerlei plaatsen, bijvoorbeeld op Twitter, meer als
tie is overigens niet specifiek voor internettaal, al is ze bekenden aan.
waarschijnlijk wel betrekkelijk nieuw: ook in gesproken Een kenmerk van informeel taalgebruik is dat de
Nederlands hoor je zulke zinnen tegenwoordig wel, spreker minder moeite doet en meer werk overlaat aan
maar in het verleden vermoedelijk niet. de luisteraar. Dit werkt meestal alleen als de spreker
en de luisteraar elkaar goed kennen, want dan kan de
INTENTIES luisteraar gemakkelijker raden wat er bedoeld wordt.
Er wordt iets weggelaten na want, maar wat precies, dat Formeel taalgebruik is kenmerkend voor situaties
verschilt van de ene zin tot de andere, en is ook niet al- waarin de spreker de luisteraars niet goed kent en toch
tijd eenduidig. Wat is er bijvoorbeeld weggebleven in de door hen begrepen wil worden.
volgende, ook door Konvic � ka opgediepte, zinnen? Dat verklaart naar mijn idee constructies als ‘want
Wilders’. De schrijver hoeft niet precies uit te spellen
- Verbieden is behalve onhaalbaar ook nog zinloos, hoe het nu ook weer allemaal zit met die PVV-voor-
want internet. man, maar laat aan de lezer over om dat te reconstrue-
- Natuurlijk snappen ze wat de intenties zijn. Dit mag ren: kennelijk wordt die lezer geacht te weten wat voor
echter niet naar buiten komen, want Wilders. rol Wilders speelt in het politieke bedrijf. Wanneer je
- Alles kan, want lekker anoniem. gezellig met elkaar aan het bakkeleien bent op Twitter,
- Snapchat in de gaten houden voor uitgaanfilmpje, kun je die gok nemen, maar journalisten in deftige ONZE TAAL 2019 — 11
want yeah ... kranten zullen waarschijnlijk na want nog steeds een
volledige zin neerschrijven. Dat doet vermoeden dat
Het tweede deel van de zin geeft telkens nog steeds wel deze constructie misschien altijd tot heel bijzondere,
een reden of oorzaak aan, maar die moet je wel zelf informele contexten beperkt zal blijven.
reconstrueren. Daarbij moet je soms behoorlijk veel
informatie uit de context halen. In de eerste zin in het Dit stuk verscheen in een andere vorm eerder op
rijtje hierboven moet je begrijpen dat internet nu een- het weblog Neerlandistiek. 29
