Page 47 - 03 Onze Taal mei-juni THEMA Taal en dier 2025 HR
P. 47

plant ganzenvoet die naar ro e vis stonk het epitheton   “Er zijn allerlei planten

                 vulvaria – verwijzend naar de vulva.
                 In de ban                                               naar Napoleon genoemd.
                 Later breidde Linnaeus zijn classificerings- en naam-
                 gevings systeem ook uit naar dieren. En hoewel er wel   Was dat wel een fris
                 strakke regels zijn voor de indelingen, gelden er nog
                 steeds weinig beperkingen als het aankomt op het
                 verzinnen van de namen. Dus toen de Duitse kever-       mannetje dan?”
                 verzamelaar Oscar Scheibel materiaal kreeg van een
                 naamloze kever, kon hij het beestje in      probleemloos
                 vernoemen naar een door hem bewonderde politicus.
                 De kever mocht – en mag – Anophthalmus hitleri heten.
                   “Het grote doel van dit systeem is de stabiliteit van de
                 namen”, zegt Wieringa. “Alle regels zijn erop gericht dat
                 dingen hetzelfde blijven.” Afgelopen zomer werd wel het
                 epitheton caffra in de ban gedaan op het Internationaal
                 Botanisch Congres, omdat die term tegenwoordig geldt als
                 equivalent voor het n-woord, maar dat was een unicum.   gaan hem dan niet de gro  enloopkever noemen.”
                 Dat het epitheton hitleri als aanstootgevend wordt gezien,   Je opwinden over deze kever lijkt dus een verloren zaak.
                 weegt (vooralsnog) niet op tegen de waarde die wordt   Zinvoller is het misschien om die energie te steken in het
                 gehecht aan stabiliteit. Daarnaast vragen Wieringa en   geven van mooiere namen aan beestjes die er nog eentje
                 collega-biologen zich af waar je de grens trekt als je de   nodig hebben. En daar zijn er meer dan genoeg van,
                 namen van planten en dieren zou veranderen die verwijzen   beaamt Wieringa: van die twintigduizend insectensoorten
                 naar aanstootgevende historische figuren. “Er zijn allerlei   die je in Nederland kunt vinden, “hebben verreweg de
                 planten naar Napoleon genoemd. Was dat wel een fris   meeste nooit een Nederlandse naam gehad”. Lekker
                 mannetje dan?”                                     anoniem door het leven – dat klinkt eigenlijk ook wel zo
                                                                    rustig. De hitlerkever zal jaloers zijn. ■
                 Anoniem door het leven
                 Aan de wetenschappelijke namen van dieren en planten
                 valt dus niet zo makkelijk te tornen. Maar hun Nederlandse
                 namen liggen in veel mindere mate vast. Wieringa heeft
                 daar zelf genoeg ervaring mee. Hij is al sinds het begin           Bibi Dumon Tak
                 betrokken bij de Insect van het Jaar-verkiezing, die dit
                 voorjaar voor de vierde keer werd georganiseerd door
                 Naturalis, het EIS Kenniscentrum Insecten en de Neder-           Wespen
                 landse Entomologische Vereniging.
                   “Twee jaar geleden was er een beest genomineerd dat

                 officieel de beverluis hee e, maar het is een kever”, zegt   Er zijn dieren met prachtige namen. Vooral insecten,
                 Wieringa. “Een paar dagen voor de bekendmaking van de   waaronder vlinders, spannen de kroon: krakeling, rood
                 shortlist voor de verkiezing hebben we toen beverkever  weeskind, zilveren maan, klein avondrood. Wie heeft die
                 vooraan gezet als geprefereerde Nederlandse naam in het   bedacht? En hoe zijn ze tot stand gekomen? Daar had
                 Nederlandse soortenregister. Dat is ook op Wikipedia   ik nogal een romantisch idee over.
                 aangepast.” (De beverkever belandde overigens op een   Toen ik een keer te gast was bij het radio programma
                 eervolle derde plaats.)                              Vroege Vogels, zei ik dat ik wel wilde meedenken over
                   Waarom gebeurt dat dan niet met de hitlerkever? “Dat
                   Waarom gebeurt dat dan niet met de hitlerkever? “Dat   dieren voor wie nog een Nederlandse naam werd
                 ding had überhaupt geen Nederlandse naam. En het heeft   gezocht. Een jaar later kreeg ik bericht van de Werk-
                 ding had überhaupt geen Nederlandse naam. En het heeft
                 ook helemaal geen Nederlandse naam nodig. Het is een   groep Graafwesp. Er waren nog heel wat namen nodig
                 ook helemaal geen Nederlandse naam nodig. Het is een
                 kevertje dat alleen maar in een                      voor spieswespen, een geslacht uit de familie van
                 paar gro en in Slovenië                              graafwespen. Ik kreeg de opdracht een passende naam

                 voorkomt. De enige reden dat                         te bedenken voor de Oxybelus quatuordecimnotatus.
                                                                      Vanwege zijn rode achterste had ik
                 die kever interessant is, is                         Vanwege zijn rode achterste had ik roodtipje voor-
                                                                      gesteld. Inmiddels zijn we weer een jaar verder en de
                                    hitleri
                 dat hij als tweede naam hitleri                      gesteld. Inmiddels zijn we weer een jaar verder en de
                                                                      werkgroep is er nog niet uit. Nog maar duizend namen
                 heeft. Daarom komt                                   werkgroep is er nog niet uit. Nog maar duizend namen
                                                                      te gaan.
                 hij in de media, en de
                 hij in de media, en de                               te gaan.
                 media hebben een Neder-
                 media hebben een Neder-
                 landse naam nodig. En die
                 landse naam nodig. En die
                                                                                                             Onze Taal  47


                                                                                                                        2
                                                                                                                         5

                                                                                                                            :
                                                                                                                            1
                                                                                                                          1
                                                                                                                           1
                                                                                                                    9
                                                                                                                    -
         O T _ 0 3 2 5 _ 4 6 - 4 7   S o o r t n a m e n . i n d d       4 7                                       2 29-04-2025   11:10 0
         OT_0325_46-47 Soortnamen.indd   47
                                                                                                                     0
                                                                                                                       2
                                                                                                                       0
                                                                                                                     4
                                                                                                                      -
   42   43   44   45   46   47   48   49   50   51   52