Page 16 - OnzeTaal_mei2021_HR

bekende ‘hertaling’ van Nederlandse klassiekers voor
uitgeverij Eenvoudig Communiceren. Ze lacht. “Dat was
een uitdaging. Ik ben met knikkende knieën aan Max
Havelaar begonnen, maar dat viel uiteindelijk nog mee,
want daar stond de inhoud voorop. Finse dagen van Her-
man Koch daarentegen was verschrikkelijk moeilijk,
omdat ik me het doelpubliek minder goed kon inbeel-
den. Bij Koch gaat het meer om de stijl en de gedachten
van een oudere man. Dat liet zich iets moeilijker omzet-
ten.”
Haar collega, taalkundige Liesbeth van der Zijden,
houdt zich bezig met de hertaling van informatieve tek-
sten. “Denk aan zakelijke teksten van banken, gemeen-
ten, verzekeringsmaatschappijen, woningbouwvereni-
gingen of ziekenhuizen.” Stichting Makkelijk Lezen wil
teksten toegankelijker maken voor “mensen die niet
goed kunnen lezen”. De organisatie heeft het bewust
niet over ‘laaggeletterden’. Het is een term die volgens
Hoefnagel stigmatiserend werkt en bovendien niet de
realiteit weerspiegelt. “De groep mensen die moeite
heeft met lezen en schrijven is veel breder dan dat. Als
je niet goed kunt lezen en schrijven, betekent dat niet
automatisch dat je laaggeletterd bent, en omgekeerd.”
De groep waar Hoefnagel en Van der Zijden naar ver-
wijzen, is bijzonder divers: mensen met autisme, slecht- beheerst hij perfect, maar zijn woordenschat is vrij klein
horenden, mensen met een taalontwikkelingsstoornis en impliciete verbanden in een tekst leggen vindt hij
of mensen met dyslexie, om er maar een paar te noe- moeilijk. Als hij een brief krijgt van de DUO-lening, dan
men. “Om te leren lezen heb je een koppeling nodig vraagt hij of ik even kan meelezen.”
tussen de klank en het teken. Dat gaat niet makkelijk Van der Zijden wijst op nog een laatste groep: ouderen
als je slecht hoort, bijvoorbeeld”, legt Van der Zijden uit. die op jongere leeftijd amper moeite hadden met lezen
Zelf heeft ze een zoon met autisme. “Technisch lezen en schrijven. Hun leeftijd zorgt voor problemen met
concentratie of zicht, en ook hun kennis van de wereld
neemt af. “Mijn 76-jarige buurvrouw deed haar hele
werkende leven lang de administratie van haar echtge-
Kort, eenduidig en vriendelijk noot, die een makelaarskantoor had. Maar toen ze ouder
werd, kwam ze niet meer uit haar eigen administratie,
Eenvoudig schrijven is een kwestie van korte, eendui- dus ik help haar daarbij. Je kunt geletterdheid dus ook
dige en concrete woorden gebruiken. Zinnen moeten verleren.”
actief, informeel en vriendelijk klinken – en ook daar
is korter beter. Hoe ziet dat er in de praktijk uit? HOOGOPGELEID
Stichting Makkelijk Lezen geeft enkele voorbeelden Ook anderstaligen kunnen moeite hebben met lezen en
uit brieven en websites van de overheid, en uit infor- schrijven zonder per se laaggeletterd te zijn. Migranten
matiefolders voor patiënten. die in het thuisland hoogopgeleid zijn, maar in Neder-
land opnieuw de taal moeten leren, hebben vaak moeite
 Wilt u specifieke vragen of opmerkingen onder de met begrijpend lezen. “Ik kan zelf wetenschappelijke
aandacht brengen van de minister-president, dan teksten in het Engels lezen, maar als ik in de VS een lo-
kunt u om een zorgvuldige en veilige afhandeling kale krant lees, vind ik het moeilijk om te begrijpen wat
te garanderen een brief sturen aan: daar nu staat, omdat ik de lokale situatie niet ken”, zegt
 Heeft u een vraag voor de minister-president?
Stuur dan een brief aan:
“‘Voor een natje en een droogje
 Als een spoedaanvraag voor 14 uur wordt
ingediend, kunt u het document de volgende wordt gezorgd’: zij dacht dat
werkdag vanaf 10 uur afhalen.
 Vraagt u voor 14 uur een paspoort aan? Dan ze extra kleren aan haar
kunt u het de volgende dag na 10 uur ophalen.
dochtertje moest meegeven.”
 Een manier om het zwakker worden van uw Van der Zijden. Veel humor, beeldspraak of figuurlijk
ONZE TAAL 2021 — 5  U kunt uw botten sterk houden door anders taalgebruik gaat aan je voorbij als je onvoldoende kennis
botten tegen te gaan is door uw leven aan te
passen.
te gaan leven.
hebt over de plaatselijke cultuur of als je geen moeder-
taalspreker bent. “Een Italiaanse vriendin van mij is
filosofe. Zij kreeg een brief van school over een school-
 Hoe zou u de kwaliteit van de maaltijden, zoals
u die in de afgelopen weken gewoonlijk had,
wordt gezorgd.’ Zij dacht dat ze extra kleren aan haar
omschrijven?
 Hoe vond u de maaltijden in de afgelopen reisje. Daarin stond: ‘Voor een natje en een droogje
dochtertje moest meegeven. De informatie komt niet
4 weken? over omdat ze die uitdrukking niet kent. Het probleem
16 ligt niet alleen in het proces van de woorden kunnen