Page 27 - Onze Taal _mei2019_HR
P. 27
IKTIONAIRE
RAARWOORD GUUS MIDDAG
Over opmerkelijke woorden, oud en nieuw.
Ooshout Ultieme
Spinazie
k kreeg een verhuisbericht van Tineke. Ze
woonde sinds kort in Soest, in een nieuw
I huis, in een nieuwe wijk, in de straat Oos-
hout. Ook ik dacht eerst dat daar een letter was es! Dit klinkt echt moet ik ermee? Coldplay …
weggevallen. Dat moest natuurlijk Oosthout moddergaaf, kids. Dit ik hoor niks, ik zie niks, ik
zijn. En dan had je daar om de hoek vast ook nog Y wordt een hit! voel niks.
een Zuidhout en een Westhout en een Noord- - John, het is keigaaf óf mod- - Dus het moet iets geks zijn?
hout. Maar zo was het niet. Ooshout was wel dervet. Moddergaaf bestaat - Het moet iets óproepen!
degelijk Ooshout. De buurstraten hadden namen niet. - Maar The Band dan, die jij
als Hooihark, Ploegschaar, Sloothaak en Dors- - Combineren en recombine- ook zo goed vindt?
vlegel. Welkom in de landbouwwerktuigenbuurt! ren, kiddo, de sleutel tot suc- - Ja, dat was de grote uitzon-
Maar wat is een ooshout? ces! Remix en rematch! dering. Eerst had je simpele,
Het woord is niet in Van Dale te vinden, en - En het is mix en … what- eenduidige bandnamen, de
ook niet in het Woordenboek der Nederlandsche ever. Dus jullie gaan hem Beatles, de Rolling Stones, de
Taal. Ooshout is een dialectwoord. Het komt al- uitbrengen? Beach Boys. Toen kreeg je de
leen voor in “Holland (ten Noorden v.d. Lek), - Dát zei ik niet. mystificaties: The Thirteenth
Utrecht en ’t Westelijk, niet-Saksische, deel van - Want? Floor Elevators, Steely Dan,
de Veluwe”, zo meldde C. Stapelkamp in 1951 in - Een naam! Hoe héten jullie? Captain Beefheart, Atomic
een geheel aan het woord ooshout gewijd artikel - Tja, het was altijd gewoon Rooster. En als reactie
in het Tijdschrift voor Nederlandse Taal- en Letter- Felix, Tjeerd & Wendy. dáárop noemden zij zich
kunde. Alles wat we willen weten over een oos- - Felix, Tjeerd & Wendy is dus weer gewoon The Band.
hout is daar te vinden. geen naam, hooguit een Begrijp je?
Wat is het? “Het ronde of afgeplatte hout, op plaatshouder. Een náám - Oké. Dus? De Band?
korte afstand van de uiteinden van inkepingen moeten we hebben. Iets wat - Het Bandje?
voorzien, dat beweegbaar bevestigd is aan de tot de verbeelding spreekt. - Ja nee, dit is weer de tijd
dissel of ’t lemoen van een wagen en waaraan de Intrigéért. Een bééld! Ik van de saaie namen, dus je
strengen (repen) van ’t paardentuig door middel bedoel … Soft Machine … moet nu juist met iets edgy’s
van lussen of stroppen vastgemaakt worden in dat zie je vóór je. komen.
bovengenoemde inkepingen.” - Soft Machine? Nooit van - Felix, Tjeerd & Wendy, is
Waar komt het vandaan? “Het eerste lid, oos, gehoord. wel ánders.
kunnen we identificeren met oor; het heeft de - The Electric Prunes! - Het klinkt mij toch te veel
oorspronkelijke Germ. s (z) bewaard (…)”. Een - Elektrische Pruimen, John, naar bandjesavond op de
ooshout is dus een ‘oorhout’, maar wat heeft what the fuck? muziekschool.
een oor met zo’n stuk hout te maken? Volgens - Fat Mattress, Canned Heat, - Klopt. Zo stonden we op de
Stapelkamp heeft er bij oor “metaphorische Electric Flag, Vanilla Fudge, lijst.
betekenisovergang plaats gevonden, berustend Led Zeppelin, Grateful - Of een afkorting? Zoals
op overeenkomst in vorm”. Dat is ook bij andere Dead … R.E.M., of AC/DC?
lichaamsdelen gebeurd, zoals oog, tong, kop en - Ingeblikte Warmte? - Of van onze voorletters,
neus: denk aan een oog van een naald, een land- - Dankbare Doden? zoals ABBA?
tong, een kop van een spijker, een neus van een - John, waar heb je het over? - FTW? Da’s niks.
schoen. Met oor werd ook een oorvormige ope- - Och man, in de sixties had - TFW? Ook niks.
ning aangeduid, of een oorvormig aangrijpsel, je zulke goeie bandnamen. - WTF!
zoals een handvat of hengsel of het oor van een The Quicksilver Messenger - World Trade Federation?
pan, pot of kopje. Later breidde de betekenis Service, The Stereo Shoe- Ook niks.
zich uit naar een nog minder op een oor lijkende string, The Peanut Butter - John! What the fuck!?
lus, of strik, of strop. Een ooshout is dus een Conspiracy … - Hoezo what the fuck?
‘lushout’: een balk (hout) waaraan een lus (oos) - De Pindakaas Samenzwe- Ahaaa, natuurlijk! WTF,
van het paardentuig werd vastgemaakt. ring, waar sláát het op. ‘what the fuck’, heel goed,
In het Nederlands komt de vorm oos niet - Precies. Dat moet je heb- heel goed! ABBA, maar met
meer voor. In het Fries nog wel. De Friezen heb- ben. Intrige! Wat is dit, waar een edge.
ben het soms over ‘heakken en oezen’, ‘haken gaat dit over, heb ik iets - Dus?
en oren’, waar de rest van Nederland (met uit- gemist? Die bandnamen van - Morgen de studio in! Trou- ONZE TAAL 2019 — 5
zondering van Holland ten noorden van de Lek, nu? Klote. Maroon 5 … wat is wens, kennen jullie Ultimate
Utrecht en het westelijke, niet-Saksische deel dat, een adres? Elbow – een Spinach?
van de Veluwe) ‘haken en ogen’ zegt. willekeurig en weinig inte- - Eh, nee.
ressant lichaamsdeel, wat - Geweldige band.
JAN KUITENBROUWER 27
