Page 28 - Onze Taal _mei2019_HR

DICHTPLAATSEN INGMAR HEYTZE

Dichter Ingmar Heytze over stijlfiguren, of ‘dichtplaatsen’, zoals hij ze ook wel noemt.

De straatwijs

ichterlijk taalgebruik kan bloemrijk zijn. Toch Zit altijd goed.
bedienen de meeste gedichten zich van het ABN, Is toch de personality die ’t um doet.
D wat dat ook moge zijn, maar dan wel met regel-
matige uitstapjes naar begrippen die bij de meeste men- Een karakterschets in vijftig woorden, waarbij de toffe-
sen wat verder achter in het hoofd liggen. Gedichten rik, puur door zijn straatwijze spreektaal, een nog grote-
zijn, vergeleken met andere tekstsoorten, over het alge- re zak wordt. Ilja Leonard Pfeijffer bereikt eind jaren
meen wat rijker aan woorden die pas opduiken na het negentig hetzelfde effect door een yup aan het woord te
derde alternatief in het synoniemenwoordenboek. laten in ‘Vrijmibootje managen’: “… let’s face it /
Misschien zijn er daarom nog steeds mensen die ge- zonder stress geen shitje status op de vrijmibo // terwijl
dichten voor stoffig verslijten. Soms besluit de dichter joe opzichtig ongemerkt je design watch / quickscant:
dat te logenstraffen door juist de taal van de straat zijn ‘kutjebef ik speert ’m tijgers deze jongen / moet even
gedicht binnen te halen. Deze dichtplaats – laten we prontibo een repair- / operatietje managen naar de
hem ‘de straatwijs’ noemen – geeft altijd een sterk thuissituatie toe …”
contrast, als een roze graffititekst op een statige witte Een ander, intrigerend voorbeeld voor over pakweg
muur. Dat contrast kan allerlei effecten geven. Neem veertig jaar. Tien jaar geleden liet Ramsey Nasr een
dit nagelaten gedicht van Alain Teister, dat ergens uit oudere Rotterdammer uit 2059 de straattaal van de
de jaren zeventig zal dateren: toekomst spreken in het gedicht ‘mi have een droom
(Rotterdam, 2059)’: “wullah, poetry poet, let mi takki
De tofferik you 1 ding: di trobbi hier is dit / ben van me eigen now zo
66 jari & skerieus ben geen racist, aber / alle josti op een
Goed shirt, weet je wel. stokki, uptodate, wats deze shit?” Hier werkt de (fictie-
Versier ik de meiden mee. ve) straatwijs vooral om bewustwording te genereren:
Is altijd oké. alles verandert, ook en vooral de taal waarin we over
Tegen III-havo bijvoorbeeld vertel ik dat ik aan de onze wereld denken en praten. Zo bekeken is dit gedicht
universiteit van ohio geleerd heb. een soort sciencefiction: wat als we ooit zo praten? Het
Tegen echte studentenmokkels dat ik juist helemaal antwoord ligt in het gedicht zelf: dan hebben we het nog
nooit ene moer gestudeerd heb. steeds over ongeveer dezelfde dingen.

TAALPUZZEL

SAMENSTELLING: RUTGER KIEZEBRINK

eze maand een speciale vervang- 1. nollen 1. _ollen
D puzzel. Het is de bedoeling dat u
bij elk van de elf woorden één letter 2. bullen 2. b_llen
vervangt, zodanig dat er een ander 3. horden 3. ho_den
woord ontstaat. Maar dan wel zo: bij
het eerste woord vervangt u de eerste 4. verpachten 4. ver_achten
letter door een andere letter, bij het
tweede woord de tweede letter, bij het 5. voorrekenen 5. voor_ekenen
derde woord de derde letter, enzovoort. 6. onderhand 6. onder_and
De elf nieuwe letters moeten achter 7. verstrikken 7. verstr_kken
ONZE TAAL 2019 — 5 prijs, stuur dit woord dan voor 25 mei 8. schietstoel 8. schiets_oel
elkaar gelezen een woord opleveren dat
bij het voorjaar past.
Wilt u meedingen naar de maand-
9. vissenkom
9. vissenko_
per mail naar puzzel@onzetaal.nl of per
10. hobbyboer_n
10. hobbyboerin
post naar Raamweg 1a, 2596 HL Den
11. hellingbaa_
11. hellingbaas
Haag (o.v.v. ‘Taalpuzzel mei 2019’).
De oplossing van de vervangpuzzel uit het aprilnummer was lentekriebels.
28 De winnaar is Hans Vreeswijk uit Leidschendam.