Page 19 - Onze Taal _mei2019_HR
P. 19
VOOR DE KLAS
traditionele opstel wordt de schrijfvaardigheid ook
op andere manieren getoetst. Op De Goudse Waarden
wordt bijvoorbeeld gewerkt met een schrijfdossier:
leerlingen moeten zich eerst, buiten de klas, documen-
teren over het onderwerp. Ze nemen zelf een artikel
mee waarin ze één uitspraak markeren. Daar reageren SCHOOLVAK NEDERLANDS
ze dan schriftelijk op tijdens het eigenlijke eindexa-
men. Ook de voorbereiding wordt in de beoordeling
betrokken. Jessa Bertens
KIEZEN
Op de Rutger Kopland School voor vmbo leggen leerlin-
gen ook een schrijfdossier aan: een fictie-schrijfdos- Herinnert u zich een les die, misschien zelfs
sier. Didy Pijpker: “Ze beginnen daar in de eerste klas ook tot uw eigen verrassing, opvallend goed
al mee. Het vormt de basis voor het mondeling school- aansloeg?
examen aan het eind van klas 4. In de vierde klas ma- De mooiste herinnering heb ik aan de eerste keer dat
ken ze voor het dossier nog een aantal opdrachten. Ze een les echt goed aansloeg, toen ik nog in opleiding
kunnen kiezen – ik weet dat vmbo-leerlingen het fijn was. Je bent dan nog aan het aftasten wat leerlingen
vinden als er iets te kiezen valt – uit bijvoorbeeld een aankunnen en daardoor misschien wel vrijer en crea-
filmverslag van een boekverfilming, stripfiguren ver- tiever. 4 havo zou aan het onderdeel literatuur begin-
zamelen en karakteriseren, recensies of gedichten zoe- nen en ik voelde bewijsdrang: ik wilde laten zien dat
ken en een recensie of gedicht schrijven. De opdrach- mensen − en dus ook zij − verhalen en gedichten nodig
ten vormen samen met het mondeling het schoolexa- hebben. Dat zou ik proberen door in te gaan op de on-
men fictie.” derliggende principes: narrativiteit (‘het vertellen van
In Gouda worden leerlingen op een iets andere ma- een verhaal’) en lyriek (‘het uitdrukken van gevoel’).
nier overhoord over literatuur die ze hebben gelezen;
daar gaat het om een hele boekenlijst. Zowel in Gouda Hoe verliep de les?
als in Schagen wordt daarnaast in een apart examen de Wat die lyriek betreft: we begonnen met muziek. Er is
een filmpje van een emotionele Adele die in de Royal
“Ze kunnen bijvoorbeeld Albert Hall ‘Someone Like You’ zingt. Er is een extati-
sche dynamiek tussen zangeres en publiek (en tussen
een verslag van een boek- het publiek onderling) te zien en te horen. De vraag na
afloop was: hoe komt dit? Leerlingen moesten het eer-
verfilming maken, of ste couplet en het refrein opschrijven en zaten daartoe
het liedje ‘op te zingen’ − dat was al leuk.
Daarna moesten ze goed naar de tekst kijken en
stripfiguren karakteriseren.” bedenken tegen wie Adele het eigenlijk had – tegen het
publiek, volgens sommigen, volgens anderen tegen
haar ex – en waarom deelt ze dit nu wel met je, terwijl
kennis van de literatuurgeschiedenis getoetst (“De ze dat anders nooit zou doen? En waarom voelt het pu-
schrijver van Van den vos Reynaerde heeft geen hoge bliek zo mee? En zou het net zo enthousiast zijn als
dunk van de geestelijkheid van zijn tijd. Het gedrag van jouw buurman daar stond te zingen? Al pratend kwa-
de pastoor maakt dat wel duidelijk. Geef twee voor- men leerlingen met antwoorden: dat het met kwaliteit
beelden van zijn wangedrag”). te maken had, dat het herkenbaar was, en heel per-
soonlijk, en dat dat mocht bij een liedje. Poëzie en lied-
EEN ZES jes als ‘openbare intimiteit’ dus, dat konden ze plaat-
In Gouda en Schagen wordt ook apart aandacht besteed sen. Toen ik daarna begon over ‘middelen om adoles-
aan poëzie, hoewel dit niet tot de voorgeschreven stof centen te socialiseren in hun eigen gevoelsleven’, was
behoort. Op De Goudse Waarden krijgen leerlingen ik ze kwijt. Maar dat was niet erg meer.
vijftien minuten voor het mondelinge literatuurexa-
men een gedicht (Viergever: “bijvoorbeeld ‘De ontdek-
ker’ van Slauerhoff”), op het Regius College maken de Jessa Bertens (42) is
leerlingen onder andere een kleine, becommentarieer- sinds 2012 docent Ne-
de bloemlezing van gedichten. derlands, van begin af
En als dat allemaal achter de rug is, is er dus nog dat aan – met plezier − op
centraal schriftelijk eindexamen, dat bestaat uit circa het Bonaventuracollege
vier teksten waarover havo- en vwo-leerlingen vragen Mariënpoelstraat in
krijgen als: Is dit een uiteenzetting, een betoog of een Leiden. Daarvoor werkte
beschouwing? Wat is de hoofdvraag? Geef een samen- zij bij een evenementen-
vatting van alinea 5. Op het vmbo zitten er ook stel- organisatie die actief is
opdrachten tussen als: schrijf een brief aan een restau- op het gebied van litera-
rant waarin je uitlegt dat er in jouw ogen lacherig werd tuur en muziek en onder ONZE TAAL 2019 — 5
gedaan om jouw verzoek om een doggybag. meer verantwoordelijk
“Het is wel jammer dat het centraal eindexamen zo is voor het Crossing
zwaar meetelt”, verzucht Viergever. “Een leerling kan Border-festival en
een briljante presentatie geven, heel slimme dingen te BorderKitchen.
zeggen hebben over zijn boeken en prachtig kunnen
schrijven – als het dan misgaat met de leesvaardigheid,
heeft hij nog maar een zes.” 19
