Page 6 - OnzeTaal_juni2021_HR

naamwoorden nu met weinig moeite, maar echt ‘voelen’ náást hun eigen uitspraak probeerden Japanners zich
wat het is, lukt me niet. de Chinese uitspraak van het karakter eigen te maken,
Overigens heb ik ook weleens gelezen dat het eigen­ voorzover dat ging binnen de Japanse uitspraakregels;
lijk verkeerd is om de Japanse bijvoeglijke naamwoorden Japans is geen toontaal, dus hierbij ging veel chinezig­
als bijvoeglijke naamwoorden aan te duiden, omdat ze heid verloren.
eerder behoren tot een aparte categorie woorden waar
een werkwoord in gevangen zit. Kortom, de westerse POËTISCHE LAAG
grammaticale terminologie kun je niet zonder meer op Hoe dan ook, als je kanji leert, moet je dus altijd twee
het Japans plakken. uitspraken leren: de ‘Japanse’ en de ‘Chineesachtige’,
want ze worden allebei gebruikt. Een voorbeeld: 海 bete­
HET JAPANSE SCHRIFT kent ‘zee’. In de Japanse lezing zeg je ‘umi’, in de Chine­
Toen ik in Japan kwam studeren, was ik een groot lief­ se ‘kai’ (en in het ‘echte’ Chinees klinkt het ongeveer
hebber van de boeken van Banana Yoshimoto (haar als ‘hai’). Als los woord spreek je 海 uit als ‘umi’. Maar in
grote bestseller heet in het Japans, Nederlands en Engels samengestelde woorden wordt het vaak ‘kai’. Zo bete­
Kitchen). Gezien deze liefde zou je zeggen dat mijn eerste kent 海外 ‘overzees’ of ‘het buitenland’, en dat spreek je
doel dan was geweest: die boeken in de originele taal le­ uit als ‘kaigai’.
zen. Toch deed ik dat niet, en dat had te maken met het Dit onderscheid is natuurlijk erg moeilijk. Het beste
Japanse schrift. Japanners gebruiken drie schriften door advies over het leren van kanji, zo is me weleens verteld,
elkaar heen: ‘hiragana’, ‘katakana’ en ‘kanji’. is: ‘Don’t.’ Het schijnt dat er 50.000 kanji zijn, of zelfs
Iedereen die Japans leert (ook een Japans schoolkind) meer, maar die heb je goddank niet allemaal nodig.
begint met hiragana en katakana, want die twee schrif­ Veel kanji zijn ontzettend zeldzaam of zelfs in onbruik.
ten zijn relatief makkelijk. Beide zijn lettergreepschrif­ Op een Japanse basisschool krijgen de leerlingen er
ten: één teken staat voor één lettergreep. A, i, u, ho, ku, een stuk of duizend voorgeschoteld. Op de middelbare
na, tsu, chi, ta – dit soort klanken. ‘Jij’ is anata, en die school nog eens een karaktertje of elfhonderd. Met
drie lettergrepen (a-na-ta) schrijf je zó in het hiragana:
あなた. Lettergrepen eindigen in het Japans altijd op een
klinker, behalve de klank n. Wij zien de n niet als een
zelfstandige lettergreep, maar Japanners wel. Automerk
Honda bestaat dus voor Japanners uit drie lettergrepen
(ho-n-da, oftewel ほんだ in hiragana), terwijl wij er maar
twee voelen, hon en da. (Zie ook blz. 13.)
De klinkers in sommige Japanse lettergrepen kunnen
worden verlengd. In de plaatsnaam Kyoto is de eerste
o lang, en de tweede o kort: Kyōto. Er bestaat ook een
manier om een hapering in een woord aan te geven.
De Noord­Japanse stad Sapporo wordt uitgesproken als
‘Sah­(kleine pauze)­poro’. Dat sommige woorden zo’n
ingebouwde hapering hebben, is denk ik de reden dat
het Japans in buitenlandse oren een beetje staccato
klinkt. tweeduizend kanji moet je je aardig kunnen redden als
je bijvoorbeeld de krant wilt lezen.
PAURIN KORUNERISSE Maar.
Het katakana­schrift lijkt op het hiragana, maar ziet Stel, je hebt die tweeduizend kanji geleerd. Dan ben
er hoekiger uit. Katakana wordt vooral gebruikt voor je er nog niet. Want veel belangrijke woorden bestaan
buitenlandse woorden. Als westerling moet je je eigen uit meer kanji. Neem het woord kenka. De kanji ken en de
naam dus altijd omzetten in katakana. ‘Paulien’ vorm kanji ka betekenen alle twee ‘luidruchtig’. Maar samen
ik meestal om tot ‘Paurin’: パウリン. Cornelisse wordt betekenen ze weer iets heel anders: ‘ruzie’. Dus ook
Korunerisse: コルネリッセ. Je moet het doen met de letter­ kanji­combinaties moet je uit je hoofd leren.
grepen die er zijn. Er zijn in het katakana net als in het Tegelijk is het ook heel mooi om kanji te leren. Alleen
hiragana 46 basislettergrepen, die hier en daar aange­ zo kom je erachter dat het woord voor waterval, taki,
past kunnen worden, waarmee je op 114 lettergrepen is opgebouwd uit ‘draak’ en ‘water’. Er komt een extra
komt. poëtische laag over de taal te liggen. Een alledaags
Als je het katakana eenmaal kent, pik je ineens woord als ‘batterij’, denchi, wordt met de kanji voor
buitenlandse woorden op in het Japanse straatbeeld. ‘elektriciteit’ en die voor ‘poel’ geschreven – zo mooi!
Ramen (‘noedelsoep’) wordt in katakana zó geschreven:
ラーメン, want ramen komt oorspronkelijk uit China. Bij Zoals een Japanse houtsnede je meteen kan aanspreken,
veel restaurants staat ranchi: ランチ. Ik heb lang gedacht zo is het met het Japans ook. Tegelijkertijd zitten er in
dat daar iets aangeboden werd in een ranch­sfeer met die houtsnedes, en ook in de taal, onbegrijpelijkheden
ONZE TAAL 2021 — 6 Waarom ik dan toch niet het boek Kitchen in het Japans hebben dat ik de taal nooit echt zal doorgronden.
waar je als buitenstaander niet bij komt – of pas na
een barbecue. Maar het is gewoon de transcriptie van
lange tijd.
het woord lunch.
Voor mij betekent dit dat ik er vrede mee moet
Tot zover was het eigenlijk allemaal redelijk te doen.
kan lezen, is vanwege het derde schrift: het kanji. Kanji
Afhankelijk van mijn stemming vind ik dit onuitstaan­
baar of juist prachtig. Hoe langer je iets niet begrijpt,
betekent ‘Chinese tekens’, en dat is precies wat ze zijn.
In de vijfde eeuw, toen Japan al bestond en het Japans
als gesproken taal ook, hebben de Japanners het Chinese
Paulien Cornelisse maakte voor de VPRO het programma
schrift overgenomen en de karakters op hun eigen hoe langer je erover na mag denken. 
gesproken woorden geplakt. Zo kreeg een bestaand Tokidoki over Japan, en vorig jaar verscheen haar boek
6 Chinees karakter een nieuwe, Japanse uitspraak. Maar Japan in honderd kleine stukjes (zie onzetaalwebwinkel.nl).