Page 27 - OnzeTaal_jul_aug2021

om hem hebben opgebouwd.” En om ook deze heftige “Foer levert geen opsomming van feiten, geen theo-
stelling te illustreren kieperde Oliver op het podium een retische exercitie, maar een persoonlijk verhaal. Je gaat
kruiwagen vol suikerklontjes om: de hoeveelheid suiker met hem meeleven in zijn verbazing over het wereldje
die een Amerikaans kind binnenkrijgt met de school- van de geheugenkampioenen, die binaire getallenreek-
melk. Een zogeheten visual prop – ook al een typisch sen moeten onthouden. Daarin maak je de klassieke reis
TED-kenmerk. van de held mee die zich voor een schier onmogelijke
Martijn Wackers, docent en onderzoeker presentatie- taak gesteld ziet. Als hij die met vallen en opstaan toch
techniek aan de Technische Universiteit Delft, is als met glans tot een goed einde brengt, ben je helemaal
sprekerscoach al jaren betrokken bij de TEDx Delft- betrokken bij zijn project en sta je open voor de inzich-
conferenties. Die bijeenkomsten trekken vaak ruim ten die hij intussen heeft opgedaan.”
achthonderd mensen, die komen luisteren naar een
tiental sprekers. Er is ruimte voor ontmoeting met de TED-TAAL
sprekers, er is gezond en lekker eten, en muziek: alles Het vierde van de ‘tien geboden’ gaat over een
in een opgewekte sfeer. En wie er niet bij kan zijn, kan duidelijk verhaal in duidelijke taal. Slagen de Delftse
de presentaties thuis op YouTube bekijken. ingenieurs daarin?
Wackers: “Deze technici hebben vaak een complex idee
POSITIEF en enorm veel kennis. Ik moet er als coach dan op letten
Wackers: “Dat zoveel mensen zo graag naar TED-talks dat ze niet te gedetailleerd en te genuanceerd worden.
kijken, komt doordat de presentaties pakkend zijn, en
persoonlijk en lekker kort. De inhoud is soms nieuw,
vaak inspirerend en positief. De sprekers op TED- “De presentaties zijn pakkend,
conferenties wordt gevraagd de ‘toespraak van hun
leven’ te houden, maar dan in maximaal achttien persoonlijk en lekker kort.”
minuten. Nou, dat gaat beslist niet vanzelf! Als coach
werk ik er met de sprekers keihard aan om hun ideeën
een pakkende vorm te geven.”
“Ik coach in Delft veel technici. Als we erin slagen Natuurlijk moeten ze geen onwaarheden vertellen,
hun kennis te koppelen aan wat het publiek al weet maar ze kunnen beter ook weer niet alle aspecten willen
en interessant vindt, dan zijn hun presentaties goed. belichten. Jargon achterwege laten, liever twee goede
Maar ze worden pas écht goed als ze, zoals Jamie Oliver, voorbeelden dan veel verschillende, en die het liefst
hun kennis persoonlijk durven maken en hun eigen koppelen aan wat het publiek al weet.”
betrokkenheid laten zien. Dat is retorische techniek.” Wat is nog meer typerend voor de TED-stijl en -taal?
Wat zijn de belangrijkste adviezen die jullie geven? “TED-talks zijn altijd in het Engels – maar op de video’s
“Er zijn wel tien boeken met TED-tips. Gelukkig zijn er zijn ze ondertiteld in vele talen, ook het Nederlands. Het
binnen TED ook ooit ‘tien geboden’ geformuleerd, die is geen formele, wetenschappelijke taal, maar eerder
een goed beeld geven van het format [zie de volgende spreektaal, de taal van de conversatie, met korte zinnen,
bladzijde]. Mijn belangrijkste advies is meestal: maak leuke voorbeelden en enige emotie. Om de betrokken-
een verhaal waarin je zelf een rol speelt, en laat je heid bij het publiek te versterken, gebruiken de sprekers
publiek delen in je hoogte- en dieptepunten.” meer ik en jij/jullie, en stellen ze geregeld (retorische)
vragen: ‘Wie heeft er weleens een sprinkhaan gegeten?
HELDENVERHAAL Steek je hand op! En een stukje paard?’”
Heb je behalve de presentatie van Jamie Oliver nog Met dat handopsteken, die positieve sfeer, doet het
een voorbeeld van een TED-talk die aan al deze tien soms een beetje tjakka!-achtig en Jomanda-religieus
geboden voldoet? aan. Herken je dat, en hoe valt dat te rijmen met het
“De Amerikaanse schrijver Joshua Foer hield een TED- vijfde gebod: ‘Voorkom een ronkende egotrip’?
talk die mij persoonlijk geraakt heeft. Zijn verhaal ging “Haha, in Nederland valt dat wel mee hoor. We zijn
over hoe hij zich eerst als journalist oppervlakkig inte- vaak allergisch voor snoeven. Het beste is: stel niet
resseerde voor geheugenkampioenschappen en lang- jezelf maar je verhaal centraal. Foers verhaal bevat zelf-
zamerhand de waarde van een goed geheugen steeds spot (hij toont bijvoorbeeld een foto van zichzelf met
interessanter begon te vinden. Hij ging zelf een jaar lang een rare bril) en het feit dat hij kampioen werd, kwam
trainen, met vallen en opstaan, en werd tot zijn eigen heel bescheiden en logisch voort uit het verhaal. En hij
verbazing zelfs Amerikaans kampioen. Het pakte me heeft zijn bestseller Het geheugenpaleis ook niet commer-
omdat ik al jaren onderzoek doe naar de werking van cieel geplugd in zijn presentatie.”
het geheugen en hoe je ervoor kunt zorgen dat je publiek De geboden acht en negen, ‘Lees niet voor’ en ‘Spreek
je toespraak onthoudt.” niet langer dan nodig’, zijn bepaald niet eenvoudig en
voor veel sprekers zeer ongebruikelijk. Hoe krijg je dat
voor elkaar?
“Eigenlijk door het tiende gebod serieus te nemen:
‘Visual prop’: muggen ‘Oefen en oefen’. Je hoeft je verhaal niet woord voor
woord uit je hoofd te leren, maar je moet het zó goed
In zijn TED-talk over malaria bezorgde Bill Gates zijn publiek kennen dat je de draad niet kwijtraakt en voldoende ont-
een bijzondere ervaring. Hij zei: “Malaria wordt verspreid spannen kunt zijn. Bij TED-conferenties heb je verhalen ONZE TAAL 2021 — 7/8
door muggen. Ik heb er een paar meegebracht. Ik zal ze van achttien tot zelfs zes minuten. Want korter is vaak
laten rondvliegen. Er is geen reden dat alleen arme mensen beter.”
geïnfecteerd worden.”
Hij liet de muggen los. Het publiek joelde, lachte en applau- GEHEUGEN
disseerde opgelucht toen Gates vertelde dat deze muggen Speciale aandacht heeft Wackers in zijn adviezen voor
malariavrij waren. het memorabel maken van het verhaal. Hij is in juni in
Leiden zelfs gepromoveerd op een studie naar hoe je als  27