Page 31 - OnzeTaal_jul_aug2021

NAMEN

Hollandski en ander

pseudo-Russisch

n Duitsland is Meck-Pom een be- namen, zoals Irkoetsk (gelegen aan de
kend begrip. Het is de bijnaam rivier de Irkoet) en Oeljanovsk (stad
I van de deelstaat Mecklenburg- genoemd naar Vladimir Iljitsj Oeljanov
Vorpommern, incidenteel ook verder alias Lenin). Het betekent ‘horend bij’.
verbasterd tot Meck-Pomski. Dat -ski Misschien is het voor velen onder
roept associaties op met Rusland, ons een verrassing, maar het Russi-
en dat is ook precies de bedoeling sche -sk(i) is van dezelfde oorsprong
van die schertsnaam: ergens op een als het achtervoegsel -sk in het Fries,
havenkade in de deelstaat liggen in Friese woorden als himilisk (‘he-
momenteel pijpleidingen klaar die mels’) en ierdisk (‘aards’). In het Duits
het Russische Nordstream-gas gaan en Engels is de oorspronkelijke -sk-
binnenbrengen. klank later afgesleten tot sj (bijvoor-
Leuk gevonden, Meck-Pomski, maar beeld in Fisch, fish). In het Nederlands
het Duits is niet de enige taal waar kwam er een keelklank voor in de
pseudo-Russische namen in voor- plaats: visch werd uitgesproken met
komen. Het Engels kent ze ook. Toen de ch zoals die klinkt in het woord
de Britse voetbalclub Chelsea in 2003 lachen; en tegenwoordig spreken
was overgenomen door een Russische we van dat woord alleen nog de s uit.
oligarch, kreeg de club de bijnaam De Nederlandse spelling bleef nog
Chelski. En in de Verenigde Staten lang, tot 1954, herinneren aan die
waren tot voor kort T-shirts te koop ch-uitspraak.
met het opschrift “Comrade Trump- Alles bij elkaar is dat Russische ach-
ski”, een toespeling op Trumps Russi- tervoegsel -ski dus nauwelijks exotisch
sche connecties. In het Nederlands pseudo-Russisch als kameraadski, en te noemen. Het is alleen die i die voor
is er het boek ‘Hollandski’ van Wim ook Hollandski zelf is pseudo-Russisch. een Russisch tintje zorgt.
Coster en Janine Jager, dat gaat over de Het Russische -ski is van dezelfde
Russische invloed in het Nederlands oorsprong als het achtervoegsel -sk
en andersom. Een deel eruit gaat over dat we kennen van Russische plaats- RIEMER REINSMA

SPREEKWOORD

HET VOOR JE KIEZEN KRIJGEN

ls je ‘het voor je kiezen krijgt’, zit we zitten te eten. Dan bijt je iets af of te ‘verstouwen’ krijgen en waar we
A je in een moeilijke situatie of maak je stopt het in je mond. Daarna begint hoe dan ook zo goed mogelijk mee
je vervelende dingen mee. Vaak staat het zwaarste karwei: het kauwen, waar- om moeten gaan.
er een versterking als enorm of veel bij: bij de kiezen aan het werk gaan. Bij Vroeger kon je ook iemand iets ‘voor
‘Ik heb het enorm voor mijn kiezen ge- het eten krijgen de kiezen dus iets te de kiezen jagen’. Dan drong je iets aan
kregen’ of ‘We kregen veel voor onze ‘verwerken’ waar ze eigenlijk helemaal hem of haar op: een soort ‘slikken of
kiezen.’ De uitdrukking wil bovendien niet om hadden gevraagd: ze moeten stikken’. In een reisverslag uit 1843
vaak zeggen dat je buiten je schuld in maar afwachten wat er allemaal in die staat: “M. Leary (...) speelde God save
de problemen bent gekomen – nu zit mond wordt gestopt. Toch doen ze al- the Queen, Rule Brittania, en andere ONZE TAAL 2021 — 7/8
er niets anders op dan proberen je er tijd hun werk: ze vermalen het voedsel volksliederen. Ik wilde niet ten achteren
zo goed mogelijk doorheen te slaan. en maken de mond weer vrij. In de uit- blijven en joeg dat Engelsch volkje het
Waarom spelen onze kiezen een rol drukking het voor je kiezen krijgen wordt Wien Neêrlandsch bloed en de Koning
in deze uitdrukking? Om die vraag te het voedsel dat de kiezen trouw tot leev’! roijael [= royaal] voor de kiezen.”
kunnen beantwoorden hoeven we alleen doorslikbare pulp verwerken, dus ver-
maar te denken aan wat er gebeurt als geleken met de moeilijkheden die we TAALADVIESDIENST
31